پسران، کی به بلوغ می‌رسند؟
بلوغ، یک دوره مشخص است که از طریق بعضی تغییرات در تکامل و رشد پسران نوجوان شناخته می‌شود. این تغییرات در زمان دیگری در طول حیات فرد اتفاق نمی‌افتند و ویژگی‌های خاصی دارند که با شناخت آن‌ها و انتقالشان به پسران نوجوان، می‌توان به آن‌ها کمک کرد تا این دوران را به آرامی سپری کنند.
در این زمینه با دکتر صفوی، روان‌پزشک، گفت‌وگویی انجام شده که حاصل آن را در پی می‌خوانید.
دکتر صفوی، روان‌پزشک معتقد است از سن 10 تا 12 سالگی، باید مسائل مربوط به بلوغ به پسران نوجوان آموزش داده شود و اطلاعاتی در زمینه بهداشت و تغییرات فردی از طریق والدین در اختیار آن‌ها قرار گیرد. بلوغ زودرس در پسران، در نه سالگی و بلوغ دیررس در 13 سالگی آغاز می‌شود. ولی در کل، فرایند بلوغ به دو تا پنج سال زمان برای کامل شدن نیاز دارد.
مهم‌ترین تغییرات دوران بلوغ
در دوران بلوغ، پسران نوجوان با تغییرات مختلفی مانند کلفت شدن صدا، بزرگ شدن بینی و رویش مو در صورت و مسئله احتلام شبانه، روبه‌رو می‌شوند. احتلام شبانه که اصولاً با خارج شدن منی در هنگام خواب برای پسران نوجوان اتفاق می‌افتد، اولین علامت بلوغ است.
تقسیم‌بندی مراحل بلوغ
این روان‌پزشک با بیان اینکه بلوغ، دوره نسبتاً کوتاهی است و از دو تا چهار سال طول می‌کشد، دوران آن را به سه مرحله قبل از بلوغ، بلوغ جنسی و بعد از بلوغ تقسیم می‌کند: در مرحله قبل از بلوغ که با رویش مو در اعضای بدن همراه است، از 10 تا 12 سالگی شروع می‌شود که بهترین مرحله برای آموزش اطلاعات دوران بلوغ به پسران نوجوان است.
ارائه اطلاعات در زمینه مسائل دوران بلوغ به دختران و پسران، باید توسط والدین همجنس آن‌ها صورت بگیرد و در صورت نبود والدین، پدربزرگ یا مادربزرگ باید این وظیفه را بر عهده بگیرند و در صورت نبود آن‌ها نیز باید انتقال این اطلاعات توسط روان‌پزشک انجام شود. بهتر است به نوجوانان دختر و پسر در خصوص مسائل بلوغ جنس مخالف نیز در حد لازم اطلاعات داده شود.
نوسان شدید هورمون‌ها در بدن نوجوان در دوران بلوغ، وی را تحریک‌پذیرتر، پرخاشگرتر و افسرده‌تر می‌سازد. بالا رفتن و پایین آمدن سطح هورمون‌ها در شروع دوران بلوغ دیده می‌شود، ولی به زودی ثابت می‌شود. بنابراین بین هورمون‌ها و دَم‌دمی بودن نوجوان، فقط در اوایل دوران نوجوانی و زمانی که سطح هورمون‌ها دارای نوسان است، رابطه وجود دارد. پس می‌توان گفت هورمون‌ها فقط در اوایل دوران بلوغ، موجب دَم‌دمی بودن نوجوانان می‌شوند.
مرحله بلوغ جنسی
در مرحله بلوغ جنسی، سلول‌های جنسی ایجاد شده و اسپرم‌های زنده در ادرار پسران نوجوان یافت می‌شود. آغاز این مرحله از 13 سالگی است. در مرحله بعد از بلوغ نیز، صفات ثانویه جنسی ظاهر شده و عمل تولیدمثل کامل می‌شود. این مرحله از سن 15 سالگی شروع می‌شود. تغییرات بلوغ در پسران بین سال‌های 10 و 16 زندگی رخ می‌دهد و معمولاً دو سال دیرتر از دختران شروع می‌شود. طول مدت تحولات در پسران طولانی‌تر است و منجر به قد بلندتر شدن پسران در مقایسه با دختران می‌شود.
تغییرات جسمی پسران نوجوان در دوران بلوغ
رشد ناگهانی قد، وزن و ابعاد بدن، رشد موهای زاید در قسمت‌های مختلف بدن، رویش ریش و سبیل در صورت و رویش مو روی قفسه سینه، کلفت و دورگه شدن صدا، ایجاد جوش بر روی صورت به علت افزایش ترشح غدد چربی، افزایش میزان تعرق به دلیل افزایش فعالیت غدد تعریق، بزرگ شدن ناحیه تناسلی و ظهور احتلام شبانه از تغییرات فیزیکی دوران بلوغ است. تغییرات روحی دوران بلوغ هم خود را به صورت گوشه‌نشینی، احساس دل‌تنگی و ناسازگاری نشان می‌دهند.
تغییرات روحی نوجوانان در دوران بلوغ
دکتر صفوی، بلوغ را علاوه بر تغییرات مشخص جسمی، شامل تغییرات روحی نیز می‌داند: علاوه بر تغییرات جسمی و جنسی، بلوغ با تغییرات عاطفی و روانی شگرفی در پسران نوجوان نیز همراه است. بی‌ثباتی عاطفی در رفتار نوجوان مشاهده می‌شود. رفتار او گاه بسیار ظریف و گاه بسیار خشن شده و امکان انتخاب‌های قطعی و صحیح برای نوجوان، محدود می‌شود. نوجویی و نوخواهی هم در رفتارهایی مثل مدل‌های لباس و آرایش مو ایجاد می‌شود. نوجوان، احساس استقلال پیدا می‌کند و با رشد و تحول روانی، رفتارهایی از خویش نشان می‌دهد که حاکی از پیام آن‌ها مبنی بر رسیدن به استقلال است و امکان دارد با والدین، خانواده و مدرسه، درگیری‌های مختلف پیدا کند. تصمیم‌گیری‌های خودسرانه با تکیه بر این ویژگی که دیگر خود را بزرگ‌سال و از لحاظ فکری پخته می‌بیند، اتفاق می‌افتد.
در این دوران، ممکن است فشارهای روانی مختلفی، پسران نوجوان را تهدید کنند. نگرانی در مورد آینده تحصیلی، خدمت سربازی، آینده شغلی و وضع مالی، با افزایش سن نوجوان و نزدیک شدن به سال‌های پایانی نوجوانی، افزایش پیدا می‌کند. نگرانی از احتمال عدم موفقیت در کنکور ورودی دانشگاه‌ها و عواقب آن و مواجه شدن با آینده مبهم شغلی، سردرگمی‌های نوجوان را افزایش می‌دهد که حمایت اطرافیان و مشاوره با افراد توانمند، می‌توانند از پیدایش عواقب ناخوشایند روانی پیشگیری کنند.
منبع: همشهری تندرستی
