بهترین روش رسیدن به لاغری
تبلیغات مختلف و تصاویر پرزرق و برق هنرمندان و چهره‌های شاخص در قاب رسانه‌ها، تناسب‌اندام را به خواستی عمومی تبدیل کرده است. از سوی دیگر، هشدارهای مداوم پزشکان و متخصصان در مورد آثار منفی چاقی بر سلامتی و کاهش طول عمر، افرادی را که دچار اضافه‌وزن هستند، به فکر حل مشکل خود انداخته است.
کسب‌وکارهای مختلفی نیز برای پاسخ به همین خواست و نیاز عمومی شکل‌گرفته‌اند؛ از سایت‌های اینترنتی برای فروش مجازی رژیم‌های غذایی و دستگاه‌های ورزشی خانگی گرفته تا تأسیس کلینیک‌هایی که به ارائه خدمات تناسب‌اندام می‌پردازند.
بعضی از محصولات و خدماتی که این کسب‌وکارها ارائه می‌کنند، برای کاهش وزن مفید هستند و بعضی دیگر تأثیر چندانی بر لاغری و ثابت ماندن وزن ندارند. دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه، دکتر داریوش الیاس‌پور متخصص علم فیزیک و استاد دانشگاه شهید بهشتی، دکتر فریده تورانی متخصص جراحی عمومی و پلاستیک به شما می‌گویند که هر کدام از روش‌های لاغری، چه مزایا و معایبی دارند و چطور از بروز آسیب‌ها پیشگیری کنید.
روش انتخاب بهترین رژیم غذایی
سایت‌های اینترنتی و نشریات یا مراجعه به متخصصان تغذیه، کلینیک‌های خصوصی و باشگاه‌های ورزشی و تناسب‌اندام، بعضی از راه‌های دسترسی به انواع و اقسام رژیم‌های غذایی هستند. ارائه این رژیم‌ها برای بعضی افراد، کسب‌وکار پررونقی ایجاد کرده‌اند.
بهترین روش لاغری کدام است؟
به گفته دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه، از نظر علمی، برای کاهش وزن، چند مرحله وجود دارد؛ رژیم غذایی، ورزش و فعالیت‌های فیزیکی، داروهای مجاز لاغری و جراحی؛ به‌عبارت‌دیگر، رژیم غذایی مهم‌ترین مرحله لاغری است.
این متخصص تغذیه می‌گوید: «یک رژیم غذایی صحیح و علمی نباید عملکرد بدن را مختل کند، باعث گرسنگی نشود و متابولیسم بدن را به‌صورت منفی بر هم نزند. همچنین باید تمام گروه‌های اصلی غذایی در آن گنجانده شود. اگر یک رژیم غذایی، هر کدام از این ویژگی‌ها را نداشته باشد، ممکن است به‌سلامتی فرد آسیب بزند و ارائه آن، اقدامی غیرعلمی و در بعضی موارد، تجاری است.»
در رژیم غذایی مناسب برای پرهیز از گرسنه ماندن فرد، هر سه وعده غذایی به همراه دو میان وعده وجود دارد، اما از حجم و کالری غذا کاسته می‌شود. مواد غذایی مغذی، تازه و سالم، از ارکان چنین رژیمی است. نمی‌توان برای کاهش وزن همه افراد، دستورالعمل ثابتی را تجویز کرد. هر فرد با توجه به شرایط بدنی، وضعیت سلامتی و سبک زندگی خود، باید رژیم غذایی ویژه‌ای دریافت کند. می‌توان گفت هر فرد یا مجموعه‌ای که دستورالعمل یکسانی را برای همه افراد ارائه می‌کند، قصد فعالیت تجاری دارد و توصیه‌های وی علمی نیست.
چطور در خانه ورزش کنیم؟ تردمیل:
یکی دیگر از کسب‌وکارهای پررونق مربوط به کاهش وزن، فروش انواع و اقسام دستگاه‌های ورزشی خانگی است. این نوع دستگاه‌ها، انواع مختلفی دارند. مزیت‌های بعضی از آن‌ها برای کاهش وزن، بیشتر است و برخی دیگر تأثیر چندانی بر لاغری ندارند. به گفته دکتر داریوش الیاس‌پور، متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی و استاد دانشگاه شهید بهشتی، دستگاه‌هایی که تعداد محدودی از عضلات بدن را درگیر می‌کنند، تأثیر کمتری بر لاغری دارند، اما دستگاه‌هایی که گروه‌های عضلاتی بیشتری را فعال کنند و فرد بتواند بیشتر از نیم ساعت از آن‌ها استفاده کند، باعث کاهش وزن می‌شوند.
او مزیت کلی دستگاه‌های ورزشی را در این نکته می‌داند که در شرایط آلودگی هوا، ورزش در فضای بسته، بهتر از فعالیت فیزیکی در خارج از خانه است. این روزها دستگاه‌های متعدد و برندهای مختلفی در بازار دستگاه‌های ورزشی خانگی وجود دارد، اما بازار تبلیغ و فروش بعضی از آن‌ها داغ‌تر است. دکتر داریوش الیاس‌پور در مورد هریک از این دستگاه‌ها، نکاتی را بیان می‌کند:
دستگاه‌های درازونشست: چنین دستگاه‌هایی تنها در تقویت عضله‌های ماهیچه موثر هستند، هرچند برای همین منظور نیز راه‌ها و فن‌های بهتری وجود دارد، برای مثال فرد می‌تواند در حالتی که به پهلو خوابیده است به پل برود. به‌طورکلی، درازونشست، ورزش چندان توصیه شده‌ای نیست. این حرکت به ستون فقرات، فشار زیادی وارد می‌کند و به‌ویژه برای کسانی که به مشکلات کمر و دیسک گردن مبتلا هستند یا استعداد ابتلا به چنین مشکلاتی را دارند، خطرآفرین است.
این دستگاه، محدودیت‌هایی نیز دارد از جمله آنکه به ستون فقرات، زانو و مچ پا فشار وارد می‌کند. اگر افراد در این مفاصل دچار مشکلاتی بوده یا به آرتروز مبتلا باشند، باید برای استفاده از تردمیل با پزشک خود مشورت کنند. بهتر است افراد بلافاصله پس از کاری طولانی و خسته‌کننده، از این دستگاه استفاده نکنند و پیش از آن استراحت کوتاهی داشته باشند. عیب دیگر تردمیل این است که فضای زیادی در خانه اشغال می‌کند.
الپتیکال یا اسکی فضایی: این دستگاه نسبت به تردمیل، تأثیر بیشتری بر کاهش وزن دارد، چرا که تمام مزایای آن را دارد و علاوه بر آن‌ها، عضلات دست را نیز درگیر می‌کند. اسکی فضایی را می‌توان برای انجام ورزش‌های تقویتی نیز تنظیم کرد. البته این ورزش‌ها را نباید به مدت طولانی انجام داد. این دستگاه، کمتر از تردمیل به عضلات فشار وارد می‌کند ولی ممکن است در بعضی افراد باعث سرگیجه و از دست دادن تعادل شود.
دوچرخه ثابت: استفاده از دوچرخه ثابت، ورزشی هوازی است.
کلینیک‌های لاغری
تأسیس کلینیک‌های ویژه زیبایی و کاهش وزن، از جمله کسب‌وکارهای پررونقی هستند که در پاسخ به خواست عمومی برای تناسب‌اندام شکل‌گرفته‌اند. دکتر وفا معتقد است بعضی از این کلینیک‌ها، مجوز قانونی دارند و کار علمی انجام می‌دهند. در چنین موسسه‌هایی برای کاهش وزن، فعالیت گروهی انجام می‌شود و سه بخش مجزا وجود دارد؛ یک بخش، رژیم غذایی ارائه می‌کند، در بخشی دیگر روی ورزش و فعالیت فیزیکی تمرکز می‌شود و بخش سوم به ارائه مشاوره‌های روانی و حل مشکلات رفتاری افراد که منجر به پرخوری و افزایش وزن می‌شود، اختصاص دارد.
دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه: معایب قرص‌های لاغری چیست؟
هرچند رژیم غذایی مرحله اصلی در کاهش وزن است، اما به‌تنهایی و بدون ورزش، به‌سختی می‌تواند باعث لاغری و تداوم آن شود. آخرین توصیه سازمان بهداشت جهانی این است که تمام افراد دو سال به بالا، حداقل 25 دقیقه تا یک ساعت در روز فعالیت‌های ورزشی انجام دهند. کاهش و افزایش چندباره وزن، برای بدن بیشتر ضرر دارد.
درباره دستگاه‌های لاغری موضعی بیشتر بدانید
این روزها در بعضی از باشگاه‌های ورزشی، کلینیک‌های خصوصی و حتی آرایشگاه‌ها، دستگاه‌های مختلفی برای لاغری موضعی وجود دارند که بازارشان هم کم رونق نیست. این دستگاه‌ها نام‌های مختلفی دارند. فروش انواع گن‌ها و کمربندهایی که قرار است به لاغری موضعی منجر شوند نیز از گذشته، رونق داشته است.
دکتر الیاس‌پور معتقد است به‌طورکلی دستگاه‌ها و وسایلی که مدعی لاغری موضعی هستند، تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش وزن ندارند. تنها راه موثر برای لاغری موضعی، جراحی است. به گفته او، این نوع دستگاه‌ها و کمربندها معمولاً به سه طریق عمل می‌کنند؛ تولید گرما، روش‌های مکانیکی مانند ماساژ یا لرزش و تحریک الکتریکی. روش آخر، عضلات ناحیه را فعال می‌کند و اثری شبیه ورزش دارد، اما میزان انرژی که با استفاده از آن مصرف می‌شود، محدود به همان ناحیه کم است و اثر قابل‌توجهی در لاغری ندارد.
این متخصص طب فیزیکی، توصیه مهم دیگری هم دارد: «لازم نیست به‌منظور لاغری ناحیه‌ای خاص از بدن، به‌صورت ویژه برای آن کار خاصی انجام شود. برای کاهش وزن، باید متابولیسم بدن به‌صورت کلی فعال باشد و گروه‌های مختلف عضلانی درگیر شوند. با انجام ورزش‌های هوازی می‌توان به چنین هدفی رسید.»
در شبکه‌های ماهواره‌ای و بعضی از مجلات داخلی می‌توان تبلیغات مختلفی از انواع قرص‌های لاغری دید؛ تبلیغاتی که ادعا می‌کنند این قرص‌ها تأثیر معجزه‌آسایی دارند و به‌سادگی و بدون دردسر، به کاهش وزن منجر می‌شوند.
به گفته دکتر وفا، متخصص تغذیه، بعضی از داروهای ویژه لاغری از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوز دارند. این نوع از قرص‌های لاغری، آنزیم‌هایی را که باعث جذب چربی در بدن می‌شوند، مهار می‌کنند. در نتیجه حجم زیادی از کالری‌های دریافتی، بدون جذب در بدن دفع می‌شوند که نتیجه این امر، کاهش وزن است. البته استفاده از چنین قرص‌هایی، تنها با تجویز پزشک یا متخصص تغذیه مجاز است چرا که میزان و دوره مصرف این قرص برای هر فرد با دیگران تفاوت دارد. ضمن آنکه داروهای لاغری را نمی‌توان همزمان با بعضی دیگر از داروها استفاده کرد.
این متخصص تغذیه می‌گوید: «زمانی پزشک یا متخصص تغذیه سراغ تجویز داروهای لاغری می‌رود که فرد با وجود رعایت رژیم‌های غذایی و انجام فعالیت‌های ورزشی، موفق به کاهش وزن نشده باشد و اضافه‌وزن او سلامتی‌اش را تهدید کند، اما بسیاری از قرص‌هایی که به‌صورت گسترده تبلیغ می‌شوند، از وزارت بهداشت مجوز ندارند. این داروهای بدون مجوز، بسته به ترکیبات شیمیایی‌شان، خطرهای مختلفی برای بدن دارند، اما افراد سودجو از بی‌اطلاعی مردم و خواست آن‌ها برای تناسب‌اندام بهره می‌گیرند و به‌صورت گسترده، چنین محصولاتی را تبلیغ می‌کنند. برای مثال، بعضی از انواع قدیمی‌تر قرص‌های لاغری بدون مجوز، با اثرگذاری بر مراکز اشتها در سیستم اعصاب مرکزی، مانع احساس گرسنگی می‌شدند و سیری کاذب ایجاد می‌کردند. این داروها باعث آسیب به بافت‌هایی مانند قلب و کبد می‌شدند. ضمن آنکه پس از قطع مصرف آن‌ها نیز فرد دچار اشتهای شدید و کاذب می‌شد.
جراحی زیبایی در خدمت لاغری
اگر رژیم غذایی، ورزش و داروهای مجاز لاغری، کمکی به کاهش وزن نکرد، یک راه دیگر می‌ماند؛ جراحی. دکتر فریده تورانی، متخصص جراحی عمومی پلاستیک و زیبایی معتقد است کسانی که دچار چاقی عمومی هستند، مشکل متابولیستی مانند دیابت یا تیروئید ندارند و مواردی مانند کمبود تحرک و مصرف کالری زیاد، دلیل چاقی آن‌هاست، می‌توانند نامزد مناسبی برای جراحی لاغری باشند. او دراین‌باره می‌گوید: «کسانی که به دلیل اضافه‌وزن زیاد و مشکلات جسمی ناشی از آن، قادر به تحرک و انجام ورزش نیستند، یا به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانند رژیم غذایی مناسب را رعایت کنند، می‌توانند گزینه جراحی‌های چاقی را که عمدتاً روی معده و حجم انباری آن است، انتخاب کنند.
تعدادی از این نوع جراحی‌ها موقت هستند و برخی اثر دایمی دارند. برای مثال، جراحی بالون معده برای مدت موقتی، حجم معده را کاهش می‌دهد تا فرد سریع‌تر سیر شود و بتواند حجم خوراک خود را تنظیم کند. بعد از سپری شدن مدت معین نیز بالن از معده خارج می‌شود. البته ممکن است پس از خروج بالون از معده، چنانچه فرد نتواند حجم کالری دریافتی را کنترل کند، دوباره دچار افزایش وزن شود. به گفته او، نوعی از جراحی‌های معده نیز اثر دایمی دارند، برای مثال بخشی از معده برداشته شده یا روی خود چین می‌خورد یا قسمتی از روده در پیوند مجدد با معده حذف شده که در این حالت، بدن فرد قادر به جذب برخی مواد مفید و ضروری نیز نخواهد بود و ناچار می‌شود از برخی داروهای مکمل استفاده کند.
در گروه دیگر، بعضی افراد هستند که دچار چاقی موضعی هستند. آن‌ها حداکثر حدود هفت یا هشت کیلو اضافه‌وزن دارند و خواسته آن‌ها رسیدن به تناسب‌اندام است. این افراد نیازی به جراحی‌های معده و دستگاه گوارش ندارند و می‌توانند از جراحی‌های زیبایی مانند لیپوساکشن، لیپولیز، ابدومینوپلاستی (جراحی زیبایی شکم) و جراحی‌هایی که با هدف بادی اسکالپتینگ (پیکره‌تراشی و جابه‌جایی چربی از یک موضع به موضع دلخواه) انجام می‌شوند، استفاده کنند. جراحی‌های لاغری مانند هر عمل جراحی دیگری، عوارضی دارند، به‌ویژه که در مورد بعضی از آن‌ها، بیهوشی کامل ضروری است. بعضی از عوارض جراحی‌های لاغری مانند کبودی، درد، کوفتگی و به‌طورکلی مشکلات دوران نقاهت، گذرا هستند؛ اما بعضی مشکلات هرچند نادر، مانند عوارض ناشی از بیهوشی یا آمبولی، می‌تواند خطرناک‌تر باشد.
