ورم مفاصل در کودکان
برخلاف تصور بسیاری افراد، آرتریت روماتوئید یا بیماری ورم مفاصل، مربوط به دوران میان‌سالی و پیری نیست، بلکه کودکان نیز به نوع خاصی از این بیماری مبتلا می‌شوند.
آرتریت روماتوئید، شایع‌ترین بیماری بافت همبند (غضروف‌ها، استخوان‌ها و خون، جزو بافت همبند محسوب می‌شوند) در کودکان است. در واقع، ورم مفاصل، یک بیماری التهابی مزمن است که قبل از 16 سالگی آغاز می‌شود و طی بیش از شش هفته، موجب بروز نشانه‌ها و اختلالات مفصلی می‌شود.
دکتر محمد اکبری، دکترای فیزیوتراپی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره بیماری استیل یا آرتریت روماتوئید جوانان می‌گوید: شروع این بیماری در برخی کودکان از دوسالگی اتفاق می‌افتد، اما بیشترین ابتلا به آن در 9 سالگی است. در واقع تمام افرادی که تا قبل از 16 سالگی دچار بیماری روماتیسمی می‌شوند، جزو مبتلایان به بیماری استیل قرار می‌گیرند. همچنین توجه داشته باشید که میزان ابتلا به این بیماری در زنان، دو برابر مردان است.
این متخصص در گفت‌وگو با جام جم می‌افزاید: علت ابتلا به ورم مفاصل در دوران کودکی، ناشناخته است، ولی عواملی مانند عفونت، بیماری‌های خود ایمنی، ضربه، استرس‌های فیزیولوژیکی و به‌ویژه ژنتیک، احتمال بروز این بیماری را بیشتر می‌کند. هنگامی‌که آزمون تشخیصی این بیماری مثبت باشد، خطر التهاب مزمن و نابینایی نیز بسیار زیاد می‌شود.
تشخیص ورم مفاصل در کودک
به گفته دکتر اکبری، اولین نشانه قابل مشاهده در کودک مبتلا به آرتریت روماتوئید، نحوه ورود وی به درمانگاه یا مطب پزشک است. به‌گونه‌ای که معمولاً این بیماران قادر نیستند بدون کمک والدین خود راه بروند یا روی تخت معاینه قرار گیرند و لباس‌های خود را درآورند. البته در کودکانی که خودشان راه می‌روند، فقط نیروی عضلات اندام پایینی در حد طبیعی است، ولی در اندام بالایی و ناحیه شانه، ضعف شدید وجود دارد.
همچنین در اغلب این کودکان، افزایش حجم مفاصل ملتهب و اختلاف طول اندام‌ها مشهود است. توجه داشته باشید که کودکان مبتلا به ورم مفاصل به درجات متفاوتی، دچار عوارضی چون ورم، درد و کشیدگی مفاصل، محدودیت حرکت، نداشتن انعطاف‌پذیری، آسیب مفاصل و غضروف و کوتاهی اندام‌ها به دنبال رشد ناقص استخوان‌ها می‌شوند.
بهبود عوارض بیماری پیش از بلوغ
آرتریت نوجوانان، بیماری مزمنی است که در کودکان به دلیل ضعف در سیستم ایمنی که اغلب به دلایل ژنتیکی اتفاق می‌افتد، بروز می‌کند. بر این اساس، دکتر اکبری تأکید می‌کند: کودکانی که دچار ناراحتی‌هایی چون درد مفاصل، گرفتگی، سفتی و تورم در عضلات و مفاصل می‌شوند، یا به‌طور ناگهانی از راه رفتن امتناع می‌کنند، باید بلافاصله تحت بررسی‌های تشخیصی و درمان قرار بگیرند. معمولاً مفاصل زانو، آرنج، مچ پا و گردن از مناطقی است که دچار التهاب، درد، محدودیت حرکت و دیگر اختلالات مفصلی می‌شود.
این فیزیوتراپیست تأکید می‌کند: پیش آگهی کلی این بیماری، بهتر از بیماری آرتریت روماتوئید در بزرگ‌سالان است. همچنین 70 تا 90 درصد مبتلایان به آرتریت روماتوئید جوانان، بدون بروز ناتوانی شدید تا قبل از سن بلوغ درمان می‌شوند و فقط 10 درصد آن‌ها ناتوانی شدید داشته و به‌طور کامل درمان نمی‌شوند. البته با توجه به این‌که علت ابتلا به این بیماری هنوز کاملاً مشخص نیست، نمی‌توان اقدامات پیشگیرانه‌ای را نیز برای جلوگیری از بروز آن ارائه داد؛ اما بدون تردید، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع بیماری، به درمان موثرتر آن کمک می‌کند.
درمان بیماری، از دارو تا ورزش‌درمانی
توجه داشته باشید که ورم مفاصل از آن دست بیماری‌هایی است که درمان آن چندوجهی است و علاوه بر دارودرمانی، به انجام ورزش‌های خاص و مناسب پا که بتواند احساس درد و ناراحتی را کاهش دهد، وابسته است. البته شیوه درمانی برای هر فرد متفاوت است، اما بنا بر تأکید متخصصان فیزیوتراپ، تجویز دارو، تمرینات فیزیوتراپی، استفاده از آتل و در برخی موارد عمل جراحی، از شیوه‌های درمانی موثر برای آرتریت روماتوئید در کودکان محسوب می‌شود. در واقع، تمرکز پزشکان در پروسه درمان این بیماری بر تسکین درد، کاهش تورم و به حداکثر رساندن تحرک در فرد مبتلاست.
دکتر اکبری دراین‌باره توضیح می‌دهد: درمان آرتریت روماتوئید جوانان از یک‌سو به مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و آسپرین، مشتقات طلا و گاهی نیز داروهای استروئیدی وابسته است. گاهی نیز جراحی برای آزادسازی بافت نرم و تعویض مفصل بیمار، ضروری می‌شود. انجام تمرینات فیزیوتراپی با هدف جلوگیری از روند التهاب، جلوگیری از پیدایش بدشکلی مفاصل یا اندام‌ها، بهبود عملکرد اندام‌ها و حمایت و بهبود رشد روانی و اجتماعی بیمار ضروری است.
در نوع شدید بیماری، تمرینات انفرادی، مناسب‌تر است، اما در نوع خفیف آن، تمرینات گروهی یا گروه‌درمانی بسیار مفید خواهد بود. تمرینات تقویتی انفرادی برای بیماران هشت سال به بالا در روند درمان، بسیار موثر خواهد بود؛ اما کودکان مبتلا به نوع خفیف ورم مفاصل، به‌خودی‌خود قادر به شرکت کردن در اکثر ورزش‌ها هستند و فقط از شرکت در ورزش‌های رقابتی سخت، باید پرهیز کنند.
