نماز جمعه و شرایط آن
اسلام یک نماز هفتگی دارد که نام آن، نماز جمعه است. در خود قرآن کریم هم از این نماز به خصوص، یاد شده است و آن در سوره جمعه است.
پیوند محکمی بین اسلام و خطابه وجود دارد و آن این که در یک مورد، خطابه و سخنرانی، جزو متن دین قرار گرفته و یکی از فرائض است، نظیر نماز، روزه، حج، زکات، خمس و امثال اینها و آن، در نماز جمعه است.
اسلام یک نماز هفتگی دارد که نام آن، نماز جمعه است. در خود قرآن کریم هم از این نماز به خصوص، یاد شده است و آن در سوره جمعه است: «یا ایها الذین آمنوا اذا نودی للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون»؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید، چون در روز جمعه برای نماز ندا داده شود، پس به سوی ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید که این برای شما بهتر است، اگر بدانید. (سوره جمعه، آیه 9) به اتفاق تمام مفسرین شیعه و سنی، مقصود از این نماز، نماز جمعه است.
نماز جمعه چیست؟
نماز جمعه، همان نماز ظهر روز جمعه است، ولی با سایر نمازها اختلاف دارد.
اولاً همه نماز ظهرها، چهار رکعت است، اما نماز ظهر روز جمعه که اسمش نماز جمعه است، دو رکعت است. این که چطور شده است که دو رکعت شده، خود مسئلهای جداگانه است.
ثانیاً واجب است با جماعت خوانده شود، ولی سایر نمازها، یعنی نماز عصر و نماز ظهر و نماز صبح و مغرب و عشاء، خواندنشان با جماعت، واجب نیست.
ثالثاً نماز جمعه در هر نقطهای که اقامه شود، تا دو فرسخ از همه جوانب، بر مردم واجب است که در آن شرکت کنند، مگر آنکه عذر داشته باشند.
رابعاً در هر نقطهای که نماز جمعه اقامه شد، تا شعاع یک فرسخ، حرام است نماز جمعه دیگری اقامه بشود. فقط همان یک نماز جمعه باید باشد. ببینید اگر چنین نمازی اقامه بشود، چه نمازی میشود؟ اگر مثلاً در تهران یک نماز جمعهای تشکیل بشود، از شعاع دو فرسخ، یعنی از طرف شمال تا شمیران و از جنوب تا شهر ری و از همه جوانب شرق و غرب و میان اینها، تا فاصله 12 کیلومتر که تقریباً دو فرسخ شرعی است در آن شرکت کنند، و تا شعاع شش کیلومتر نماز جمعه دیگری اقامه نشود و منحصر به همان یک نماز باشد، آن وقت چه اجتماع عظیمی تشکیل خواهد شد.
این نماز باید دو رکعت خوانده شود نه چهار رکعت. چرا؟ در احادیث و اخبار بسیار وارد شده و از مسلمات است که: «و انما جعلت الجمعة رکعتین لمکان الخطبتین»؛ یعنی این نماز عمومی، این نمازی که همه باید در یک جا جمع بشوند و مثل این نماز جماعتها متفرق نباشند، فرض است که قبل از این نماز دو خطابه انشاء بشود، دو خطابه ایراد بشود؛ و همین دو خطابه، به جای دو رکعت است.
این است آن مطلبی که در خود دین مقدس اسلام، سخنرانی جزو متن دین است، جزو نماز است. امام علی (علیهالسلام) میفرماید: خطبه، نماز است. مادامی که امام خطابه میخواند و مردم گوش میدهند، همه مردم باید سکوت بکنند و حرف او را گوش بکنند و مادامی که او از کرسی پایین نیامده است، همه مثل این است که در حال نماز میباشند. البته با یک فرقهایی، از قبیل اینکه رو به قبله نشستن و لااقل رو به قبله بودن خود امام که خطبه میخواند، در این حال واجب نیست. این دو خطابهای که در آنجا فرض است، به جای دو رکعت از نماز ظهر است.
این سوال پیش میآید که چه منظوری از این همه اجتماع و آداب و تشریفات هست؟
در واقع باید گفت که منظور عمده از این همه اجتماع، شنیدن همان خطابهها است. پس آن خطابهها چقدر باید دارای اهمیت باشد و جنبه حیاتی داشته باشد. آنقدر اهمیت دارد که آنگاه که آواز مۆذن به الله اکبر بلند میشود، هر کس در هر جا هست و هر کاری در دستش هست، باید بگذارد و بشتابد به سوی نماز جمعه و آن دو خطابه را بشنود و سپس دو رکعت نماز را به جماعت بخواند و آن وقت آزاد است.
در سوره مبارکه جمعه در آیه 9 و 10، همین مطلب بیان شده است؛ آنجا که میفرماید: «یا ایها الذین آمنوا اذا نودی للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون* فاذا قضیت الصلوة فانتشروا فی الارض»؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید، چون در روز جمعه برای نماز ندا داده شود، پس به سوی ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید که این برای شما بهتر است، اگر بدانید؛ و چون نماز پایان گرفت در زمین پراکنده شوید.
در ضمن در روزهای معمولی و در هنگام ظهر، اول اذان گفته میشود و بعد از اذان نماز خوانده میشود و در روز جمعه، استثنائاً اگر بنا باشد نماز جمعه خوانده بشود، اذان را قبل از ظهر میشود گفت؛ میشود اذان را چنان بگویند که اول زوال (ظهر)، دو خطابه تمام شده باشد. در نماز جمعه، دو خطابه خوانده میشود، نه یکی. به این ترتیب که امام یک خطابه انشاء میکند، بعد مینشیند و مختصری سکوت میکند، دو مرتبه بلند میشود برای خطابه دوم.
منبع: ده گفتار، صفحه 232-229
باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: زیباصداقت
برگرفته از گروه: نماز
مطالب مرتبط:
چگونه کودک خود را نمازخوان کنیم؟
چگونه کودکان را به نماز علاقهمند کنیم؟
هنگام نماز خود را در محضر خدا ببینیم
نماز در هیچ حالى نباید ترك شود
به فكر نمازت باش، مثل شارژ موبایلت!
دنیا و آخرت میخواهی، نماز شب بخوان!
نماز جماعت، پرشورترین عبادت دستهجمعی
شرافت و بزرگی مۆمن، در نماز شب
مثل این دختر بچه، نماز میخوانیم؟
برای حضور قلب در نماز تمرین کنیم
چرا اول وقت حالِ نماز خواندن نداریم؟
چرا نمیتوانیم برای نماز شب بلند شویم؟