خصوصیات پدر نمونه مسلمان
از کنار هم قرار گرفتن مسئله توحید و موضوع احترام به والدین، میزان اهمیت بیشمار آن در اسلام، روشن میشود. در این میان، پدر خانواده به عنوان رکن و عمود این نهاد اجتماعی، از اهمیت ویژهای برخوردار است که در این مقاله، به خصوصیات یک پدر خوب از منظر روایات اشارهای میگردد.
پدری که سعی و تلاش میکند تا فرزندش در وقت بلوغ ازدواج نماید:
پیامبر اکرم (ص) فرمود: از جمله حقوقی که فرزند بر پدر دارد آن است که وسائل ازدواج او را در وقت بلوغ فراهم سازد.(1)
پیامبر اکرم (ص) به این مضمون فرمود: از جمله نشانههای سعادت یک مرد آن است که دخترش را وقت بلوغ، شوهر دهد.(2)
پیامبر اکرم (ص) فرمود: از جمله حقوقی که فرزند بر پدر دارد آن است که با ازدواج او (در وقتی که بالغ میشود) عفت و پاکدامنیاش را حفظ نماید.(3)
در حدیث آمده است: از جمله حقوقی که فرزند بر پدر دارد آن است که در به ازدواج درآوردن او، تسریع نماید.(4)
در حدیث آمده است: چند چیز موجب راحتی مۆمن است، از جمله آن امور، ازدواج فرزند است.(5)
پدری که در راه رفع نیازهای فرزند سعی و تلاش مینماید:
پیامبر اکرم (ص) به این مضمون فرمود: شخصی که در راه رفع نیاز فرزندان و خانواده خود سعی و تلاش نماید. بزرگترین اجر و ثواب را خواهد برد.(6)
پیامبر اکرم (ص) فرمود: پدری که در راه رفع نیازهای فرزندان خود سعی و تلاش مینماید و او با این سعی و تلاش (در وقتی که فرزندان کوچک هستند) عفت و پاکدامنی را به آنها آموزش میدهد و خدای متعال به وسیله او، فرزندان را بی نیاز میسازد، چنین شخصی مستحق اجر و ثواب زیادی خواهد بود.(7)
پدری که نیازهای معیشتی فرزند خود را (در حد وسع و توان) تأمین مینماید:
شخصی به نزد پیامبر اکرم (ص) آمده و به ایشان گفت: من دو دینار دارم و میخواهم آنها را در راه خدا خرج نمایم؟
پیامبر اکرم (ص) به او فرمود: آیا والدین تو (یا یکی از آنها) زنده هستند؟
آن مرد گفت: بله.
آنگاه پیامبر اکرم (ص) به او فرمود: برگرد و این دو دینار را خرج والدین خود نموده و نفقه آنها قرار بده.
زیرا این کار برای تو، بهتر از آن است که این پول را در راه دیگری خرج نمایی.
آن مرد از نزد پیامبر اکرم (ص) رفته و این کار را انجام داد.
سپس این مرد دو دینار دیگری آورده و به پیامبر (ص) گفت: میخواهم این دو دینار را در راه خدا صرف نمایم.
پیامبر اکرم (ص) به او فرمود: آیا فرزندی داری؟
آن مرد گفت: بله.
در این هنگام پیامبر اکرم (ص) به او فرمود: این دو درهم را در راه فرزند خود خرج نما و نفقه او قرار بده.
این کار برای تو بهتر از آن است که این پول را در راه دیگری خرج نمایی...(8)
پدری که برای فرزندانش چیزی میخرد و آن را حمل نموده، به منزل میبرد:
پیامبر اکرم (ص) فرمود: مردی که وارد بازار شود و برای همسر و فرزندش تحفهای خریداری نماید و آن را با خود حمل نموده و به منزل بیاورد، ثواب شخصی را خواهد داشت که در راه خدا صدقه داده است؛ و وقتی که میخواهد آن چیز را به فرزندان خود بدهد، لازم است که از فرزندان دختر شروع کند.
به درستی که شخصی که دختری را خوشحال کند؛ مانند آن است که فرزندی از فرزندان اسماعیل را آزاد نموده باشد و شخصی که پسری را خوشحال نماید، مانند آن است که از خوف خدا گریه کرده است و ثواب چنین شخصی، داخل شدن در بهشت میباشد (9)
حضرت امیرالمۆمنین (ع) فرمود: شخصی که برای فرزندان و عیال خود، یک درهم گوشت بخرد، مانند آن است که فرزندی از فرزندان اسماعیل را از بردگی آزاد ساخته است.(10)
پیامبر اکرم (ص) فرمود: شخصی که مایحتاج خانوادهاش را حمل نماید و به منزل ببرد، از کبر و غرور دور شده است.(11)
پدری که با فرزند خود خوش اخلاقی میکند:
امام سجاد (ع) فرمود: چهار خصلت است که هر شخصی دارای آنها باشد، دیانت او به اسلام کامل میگردد و گناهان او پاک میشوند. و در حالی خدای متعال را ملاقات میکند که از او راضی است.
1) شخصی که به وعدهای که به مردم میدهد، وفاداری مینماید.
2) شخصی که با مردم راستگفتار است.
3) شخصی که از انجام دادن امر قبیح، حیا میکند.
4) شخصی که با فرزندان و عیال خود، خوش اخلاقی مینماید.(12)
پدری که به فرزند خود علم و دانش میآموزد:
امام صادق (ع) فرمود: شخص مۆمن به خاطر اینکه به فرزندان و خانوادهاش دانش و ادب نیک و شایسته را میآموزد، آنها را وارد بهشت مینماید.(13)پدر عیالواری که صبور و بردبار است:
پیامبر اکرم (ص) فرمود: در بهشت، درجه و مقام و منزلت خاصی وجود دارد که تنها سه گروه به آن میرسند:
1) شخصی که پیشوای دادگر است.
2) شخصی که بسیار صله رحم بجا میآورد.
3) شخص عیالواری که صبور و بردبار است.(14)
امام صادق (ع) فرمود: خدای متعال دوست دارد بنده بی بضاعت و عیالواری که پاکدامن باشد.(15)
پیامبر اکرم (ص) به این مضمون فرمود: اولین اشخاصی که وارد بهشت میشوند، عبارتند از: شخصی که در راه خدا شهید شده است و بندهای که عبادت خدا را به نیکی انجام دهد و شخص عفیف و پاکدامنی که عیالوار است.(16)
پدری که به خاطر اداره نمودن فرزندان و خانواده خود (و مشکلات آنها) غمگین است:
روزی حضرت امیرالمۆمنین (ع) بر پیامبر اکرم (ص) وارد شد. پیامبر اکرم (ص) به آن حضرت فرمود: یا علی؛ امروز را چگونه گذراندی؟
حضرت امیرالمۆمنین به ایشان عرض نمود: امروز را در حالی گذراندم که غیر از آب چیزی در دسترس نداشتم و به همین خاطر، من برای فرزندان خود (حسن و حسین) غمگین و اندوهناک هستم.
در این هنگام پیامبر اکرم (ص) به حضرت امیرالمۆمنین (ع) فرمود: یا علی؛ غم و اندوه خوردن برای خانواده، امان و سپری از گزند آتش جهنم است و اطاعت خدای متعال، امانی است از رسیدن عذاب؛ و صبر کردن و بردباری نمودن بر تنگدستی، به منزله جهاد است و این کار برتر از شصت سال عبادت محسوب میگردد و غم و غصه خوردن برای مرگ، کفاره گناهان است. بدان که رزق و روزی بندگان در دست خدای متعال است و غم و اندوه تو، ضرر و نفعی نخواهد داشت، اما موجب میگردد تا تو اجر و ثواب ببری، زیرا سنگینترین اندوه، غم و غصه خوردن برای خانواده است.(17)
برای مطالعه منابع مندرج در این متن، به اینجا مراجعه نمایید.