چرا باید از شوهرم اجازه بگیرم؟
سوال:
باسلام میخواستم بدانم چرا زن‌ها هنگام بیرون رفتن از خانه باید از شوهر خود اجازه بگیرند ؟
پاسخ :
با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
درست است که از لحاظ انسانی، مرد و زن مساویند، و چه بسا زنی(همانند حضرت زهرا) با تلاش خود، از تمام مردان تاریخ برتر می شود؛ ولی مسأله به معنای تساوی حقوقی و فقهی نیست. اختیارات و تکالیف هر شخص بر اساس اهداف ازدواج و زندگی خانوادگی توسط شرع و عقلاء تعیین می شود.
آن چه فقهاء در رساله های عملیه در این ارتباط نوشته اند، مستند به روایات پیامبر اکرم و اهل بیت می باشد. در این مسئله کمتر اختلافی بین علمای اسلام چه شیعه و چه سنی وجود دارد.
اجمالا عرض می کنیم که روابط در زندگی زناشویی را قواعد حقوقی تعیین نمی کند؛ بلکه زندگی زوجین در صورتی و تنها در صورتی موفق است که بر اساس محبت و اعتماد باشد. قواعد حقوقی تنها هنگامی به کار می آیند که ناهماهنگی و ناسازگاری بین زوجین وجود داشته باشد.
اسلام که چنین اختیاری برای مرد قرار داده است، به کرات و مرات به مرد توصیه کرده است که برای همسر خود رفاه و آزادی و اختیار ایجاد کند و به او احترام بگذارد و اکرام کند. این اساس زندگی زناشویی است. در خانواده ایده آل اسلامی زن مدیر خانه است، و مسکن جز با رضایت او تهیه نمی شود. ولی همه این‌ها در قالب اخلاق خانوادگی است، و نه قواعد حقوقی و بایدها و نبایدهای اجباری که حکومت پاسدار آن است و در دادگاه بدان حکم می شود.
اشکال تصوری که شما کرده اید این است که گمان می کنید این حکم فقهی به این معنا است که اسلام خواسته که مرد در خانه تحکم کند و به مرد اجازه داده تا همسرش را در مضیقه و فشار قرار دهد. باید بدانیم چنین نیست. اسلام از مرد خواسته تا بی نهایت با محبت با همسرش ارتباط داشته باشد، کما این که از زن هم خواسته تا چنین کند، ولی در عین حال چارچوبی حقوقی تعیین کرده که در صورت اختلاف و ناسازگاری آن قانون اجرا می شود.
نقطه مقابل سؤال شما
نقطه مقابل سوال شما قوانین حقوقی ای است که برای زن در نظام فقهی اسلام جعل شده است. زن می تواند در خانه دست به سیاه و سفید نگذارد، و برای هر قدمی که در خدمت خانه و اهل خانه و حتی فرزندش برمی دارد، تقاضای دستمزد کند. مثلا اگر لباس فرزندش را می شوید، و یا حتی به او شیر می دهد، می تواند دستمزد بگیرد؛ کما این که می‌توان اصلا به فرزندش شیر ندهد.
آیا شما تصور می کنید زنی که بخواهد بر اساس این حق قانونی خود در خانه رفتار کند، می تواند خانواده ای با محبت و آرامش ایجاد کند؟
جواب این است که هرگز چنین نیست. هم مرد و هم زن موظفند تا با تمام وجود در خدمت خانواده باشند و در این صورت خانواده ای ایده آل می سازند؛ ولی در عین حال این قواعد حقوقی در بزنگاه های ظلم و اجحاف یکی بر دیگری می تواند به نوعی بازدارندگی داشته باشد.
زن هم می تواند در خانه دست به سیاه و سفید نگذارد، و برای هر قدمی که در خدمت خانه و اهل خانه و حتی فرزندش برمی دارد، تقاضای دستمزد کند. مثلا اگر لباس فرزندش را می شوید، و یا حتی به او شیر می دهد، می تواند دستمزد بگیرد؛ کما این که می‌توان اصلا به فرزندش شیر ندهد.
آیا شما تصور می کنید زنی که بخواهد بر اساس این حق قانونی خود در خانه رفتار کند، می تواند خانواده ای با محبت و آرامش ایجاد کند؟
البته قابل انکار نیست که اسلام، حتی در توصیه های اخلاقی در نظام خانواده، خواسته است مدیریت عالی در خانواده با شوهر باشد، و همه بر محور او تصمیم واحدی بگیرند. در عین حال به مرد توصیه کرده که مدیریت خانه و نه خانواده را به همسرش واگذار کند.
این که چرا اسلام مدیریت عالی خانه برای مرد پسندیده است، به خصوصیات روانشناختی مرد و زن و همچنین مسائل جامعه شناختی و نقش خانواده در اجتماع بازمی گردد که وارد آن نمی شویم.
با آرزوی توفیق.
موسسه ذکر قم
