تبیان، دستیار زندگی
چشم و هم چشمی ها سادگی های گذشته را از بین برده اند و تجملات و زوائد را جایگزین آن ساخته اند. میزهای بزرگ با انواع غذا، دسر، سالاد و نوشیدنی جایگزین سفره های ساده و بی تکلف قدیمی شده اند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مهمانی دادن یا فستیوال ژله و دسر ؟!

مهمانی دادن


یکی از شاخصه های اصلی اسلام آن است که پیروان خویش را به دوری کردن از تکلّف ها و سختی ها فرمان داده است. در آیین مقدس اسلام هیچ فرمان و قانون طاقت فرسایی وجود ندارد که آزار دهنده و جانکاه باشد.


جدای از آن پیشوایان دینی همواره پیروان خویش را به میانه روی در امور دعوت کرده و از آنان خواسته اند عملی را که منجر به تکلّف و سختی برایشان می گردد انجام ندهند. در روایتی از پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) چنین گزارش شده است که فرمودند: "من متکلّفان را دوست ندارم". (کافی، ج 6، ص 276)
اما متأسفانه در جامعۀ امروزی افراد بی جهت سختی هایی را بر خود بار کرده اند که عواقب منفی آن دامن گیر خود و جامعه ایشان شده است. یکی از موارد بارز این گونه از تکلّفات مهمانی های پر تجمل و تشریفاتی است. امری که به وضوح در خانوادۀ ایرانی در حال گسترش بوده و اثرات بدی را بر امر زیبای صلۀ رحم بار کرده است.

نگاهی به گذشته

پای صحبت قدیمی ها که می نشینیم کمتر پیش می آید که از گذشته ها بگویند و حرفی از مهمانی ها و دور هم بودن هایشان به میان نیاید. رفت و آمدهایی همیشگی که دل ها را به یکدیگر نزدیک می کرد. در آن زمان همه از حال یکدیگر باخبر بودند. فامیل از فامیل و همسایه از همسایه خبردار بود. اگر مشکلی برای کسی پیش می آمد همه دست به دست یکدیگر می دادند تا آن را حل نمایند.

بچه ها با یکدیگر بازی می کردند و در کنار هم بزرگ می شدند. خبری از تلویزیون و بازی های رایانه ای نبود اما شادی در قلب ها موج می زد. صدای خنده بچه ها و بزرگ ترها در کوچه ها می پیچید و شور و شوقی عجیب در همه جا حاکم بود. با وجود آنکه اکثر خانواده های ایرانی در وضعیت مالی پایین قرار داشتند اما انگیزۀ زندگی در آن ها بیشتر بود. همه چیز راحتتر و روزگار بهتر سپری می شد.
بی شک نمی توان منکر وجود برخی سختی ها در آن زمان شد. سختی هایی که گاه جان آدمی را به لب می رساند اما شاید در کنار دل خوشی هایی که داشتند چندان قابل توجه نباشد.
صفای آن روزها دلائل بسیاری می تواند داشته باشد اما شاید یکی از مهم ترین دلائل ، سادگی و بی تکلّفی مردمان در آن روزگار است. امری که متأسفانه روز به روز کم رنگ تر می شود.

"پر زحمت ترین برادرانم کسی است که خود را برای من به زحمت می اندازد و من از او خویشتن داری می کنم و کم زحمت ترین برادرانم کسی است که من با او همان گونه هستم که با خود هستم"

نگاهی به امروز

اما امروز ... در روزگار کنونی یکی از سخت ترین کارها برای خانواده ها مهمانی دادن است. اگر بنا باشد مهمانی بیاید از چند هفته قبل تمام اعضای خانواده در حال تدارک برای برگزاری هر چه بهتر آن هستند. چشم و هم چشمی ها سادگی های گذشته را از بین برده اند و تجملات و زوائد را جایگزین آن ساخته اند. میزهای بزرگ با انواع غذا، دسر، سالاد و نوشیدنی جایگزین سفره های ساده و بی تکلّف قدیمی شده اند.

تلویزیون و بازی های رایانه ای جایگزین خنده ها و گپ زدن های قدیمی شده است. خانم خانه بیشتر وقت خود را چه قبل و چه بعد از مهمانی در آشپزخانه سپری کرده و دیگر نایی برای خوش گذراندن با مهمانان ندارد. مهمانان نیز تمام هم و غم خود را مصروف این داشته اند که ایرادی ولو جزئی از مراسم گرفته و خستگی را بر تن میزبان باقی گذارند.

مرد خانه نیز در اغلب موارد تا چند ماه باید بیشتر کار کند تا بتواند پولی را که برای برگزاری یک مهمانی خرج کرده جبران نماید. و نتیجۀ این همه، چیزی نیست جز بیشتر شدن فاصله ها و دوری از یکدیگر.
در جامعه ای که تعداد فرزندان کم است به جای آنکه رفت و آمدها بیشتر شده تا بچه ها مجالی برای بازی کردن با یکدیگر داشته باشند و در کنار دیگران بودن را تجربه کنند این گونه تکلّفات بی جا سبب دوری شده و فرزندان را منزوی و گوشه گیر ساخته است. در نتیجه بهترین دوست کودکان ما دستگاه های بازی و نهایتا تلویزیون است.
اینجاست که با عمق جان کلام صادق آل محمد (علیهم السلام) را درک خواهیم کرد که فرمودند: "مومن خود را برای دوستان به تکلّف و مشقت نمی اندازد". (کافی، ج 2، ص 47)
همچنین در روایتی دیگر از ایشان آمده است:
"پر زحمت ترین برادرانم کسی است که خود را برای من به زحمت می اندازد و من از او خویشتن داری می کنم و کم زحمت ترین برادرانم کسی است که من با او همان گونه هستم که با خود هستم". (مستدرک وسائل، ج 9، ص 155)
و در کلامی از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) آمده است که فرمودند: "خودت را برای مهمان به سختی نینداز". (الجامع الصغیر ج 2 ص 688 )

امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که فرمودند:
"هر گاه مهمانی [سرزده] نزد تو آمد آنچه داری برایش بیاور؛ ولی هر گاه دعوتش کردی خود را [مقدار قابل تحمل] به زحمت بینداز".

توجه به یک نکته

تأکیدی که بزرگان دین ما بر بی تکلّفی و سادگی در مهمانی ها داشته اند هرگز به معنای کم توجهی به مهمان نیست. چرا که در سایر روایات آمده است که انسان باید تمام تلاش خویش را برای مهمان به کار گیرد و بهترین غذاها را برای او آماده سازد. چنانچه از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که فرمودند:
"هر گاه مهمانی [سرزده] نزد تو آمد آنچه داری برایش بیاور؛ ولی هر گاه دعوتش کردی خود را [مقدار قابل تحمل] به زحمت بینداز".
اما باید توجه داشت که این زحمت نباید خارج از توان خود و خانواده باشد. نباید منجر به چشم و هم چشمی شود و در یک کلام نباید از حد اعتدال خارج گردد که در آن صورت نتیجه اش چیزی خواهد شد که اکنون شاهد آن هستیم.

نتیجه

صله رحم و مهمانی دادن از امور بسیار پسندیده و مورد تأکید بزرگان دین اسلام است. اما نکته ای ظریف در این امر نهفته و آن دوری از تکلّف در مهمانی دادن هاست. امری که امروزه به صورت یک مُد در جامعه رواج یافته و روز به روز بیشتر نیز می شود و تجمل گرایی و چشم و هم چشمی ها را به دنبال خواهد داشت و نتیجه ای جز دوری از یکدیگر و زیاد شدن فاصله ها را به همراه ندارد. یادمان باشد اعتدال در زندگی اصلی اساسی است که در همۀ شئون قابل اجراست. 

زینب مجلسی راد

دانشجوی دکتری  علوم قرآن و حدیث
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


مطالب مرتبط:

ما از میهمان خود کار نمی کشیم!

راهی برای آمرزش گناهان

در میهمانی‌ها از چه و چگونه سخن بگوییم؟

دیدار مسلمان مساوی با بهشت

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.