مصائب عکس های جنگ

گفت وگو با محمد حسین حیدری درباره وضعیت حفظ ونگهداری عکس های دوران دفاع مقدس

محمدحسین حیدری اظهار کرد: با توجه به بضاعت اندک انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس برای سامان‌دهی عکس‌های به‌جا مانده از دوران جنگ، شاید نیرویی برابر با 10 انجمن نیاز باشد، اما با این حال انجمن در وهله اول به‌دنبال جمع‌آوری آثار عکاسان حرفه‌ای است. انجمن به دنبال آثار باکیفیتی است که از لحاظ تصویری سطح قابل قبولی دارند. ما می‌خواهیم با اسکن آن‌ها، از فرسایش عکس‌ها جلوگیری کنیم.

این عکاس جنگ  درباره‌ی ورودش به دنیای عکاسی و گره خوردن هنرش با جنگ، توضیح داد: من از سال 58 و زمان درگیری در جبهه غرب کشور، در حوزه اندیشه و هنر اسلامی (حوزه هنری) فعالیت می‌کردم و از آن زمان شروع به عکاسی کردم. با آغاز جنگ از همان روزهای اول دوربینم را به دست گرفتم و به مناطق عملیاتی رفتم. عکاسی را پیش از آغاز جنگ در مدرسه عالی عکاسی «مولتی ویژن» آموختم و پیش از سال 58 فعالیت حرفه‌ای در این زمینه نداشتم.

او که در روز آزادسازی خرمشهر در این شهر حضور داشت درباره‌ی تجربه‌اش از این اتفاق گفت: من از مرحله دوم عملیات الی بیت‌المقدس که به آزادسازی خرمشهر منجر شد و در اردیبهشت‌ماه برای عکاسی وارد منطقه شدم. در آن زمان وقتی وارد شهر شدیم نیروهای رزمنده، ارتش عراق را دور زده بودند و بسیاری از نیروهای عراقی در محاصره رزمنده‌های ما بودند. تعدادی از آن‌هایی که در شهر بودند از دو روز قبل برای دفاع آمده بودند و وقتی با نفوذ و حضور بچه‌های ما مواجه شدند در محاصره قرار گرفتند. خیلی از آن‌ها اسیر شدند و تعدادی دیگر نیز خودشان را به رودخانه انداختند و از آن گذشتند. بیشتر عکس‌هایی که از پوتین‌ها و کلاه‌های باقی‌مانده از ارتش عراق در خرمشهر دیده می‌شود، به فرار همین سربازها از خرمشهر مربوط است.

حیدری افزود: خرمشهر نماد پایداری و مقاومت ایران بود و از آزادی آن احساس خوشحالی و سرور داشتیم. من در روز سوم خرداد در منطقه «گمرک» بودم که هنوز هم درگیری بین نیروهای دو طرف در آنجا وجود داشت. سرعت اتفاقات در این روز آنقدر زیاد بود که عکس‌هایی که از یک محل مشخص در بازه‌های زمانی کوتاه گرفته‌ام، بسیار با هم متفاوت هستند.

این عکاس همچنین بیان کرد: این جمله که می‌گویند خرمشهر را خدا آزاد کرد واقعیت دارد و نباید به سادگی از آن گذشت. با توجه به تعداد نیروهایی که عراق به خرمشهر آورده بود، شرایط به‌گونه‌ای بود که ما گمان می‌کردیم دو تا سه ماه زمان لازم باشد تا مقاومت این نیروها بشکند، اما از وقتی ارتش عراق محاصره شد، با رعب و وحشتی که به دل نیروهای عراقی افتاده بود، در کمتر از 24 ساعت شاهد آزادی خرمشهر بودیم.

حیدری درباره‌ی تفاوت عکاسی از جنگ با رشته‌های دیگر، گفت: عکاسی جنگ نسبت به رشته‌های دیگر، تفاوت‌های زیادی دارد. یک عکاس جنگ باید هنگام عکاسی بتواند از جان خودش هم محافظت کند. بنابراین عکس‌هایی که از این‌گونه اتفاقات گرفته می‌شوند با یک استرس خاص همراه هستند. عکاس جنگ باید پیش‌بینی حادثه را بکند و شرایطی را فراهم کند که با وجود اتفاقات، سریع بتواند به درستی آن‌ها را منعکس کند.

او در بخش دیگری از سخنانش به فعالیت انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس برای جمع‌آوری و حفظ عکس‌های جنگ اشاره کرد و گفت: من خودم عضو هیئت موسس انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس هستم. از سال 80 که این انجمن فعالیت اصلی خود را آغاز کرده بیش از یک میلیون و 500 هزار فریم عکس از دوران جنگ را سامان‌دهی، کدگذاری و اسکن کرده است. انجمن به دنبال آثار باکیفیتی است که از لحاظ تصویری سطح قابل قبولی دارند. ما می‌خواهیم با اسکن آن‌ها، از فرسایش عکس‌ها جلوگیری کنیم.

این عکاس همچنین اضافه کرد: با توجه به بضاعت اندک انجمن برای سامان‌دهی عکس‌های به‌جا مانده از دوران جنگ شاید نیرویی برابر با 10 انجمن نیاز باشد، اما با این حال انجمن در وهله اول به‌دنبال جمع‌آوری آثار عکاسان حرفه‌ای است. پس از آن، آثاری را که در دست مجموعه‌ها و یگان‌ها است، بررسی خواهد کرد و در نهایت نوبت به عکس‌هایی می‌رسد که به‌صورت پراکنده در دست مردم هستند. جمع‌آوری این آثار یک همت ملی را می‌طلبد.

محمدحسین حیدری متولد سال 1341 است. او نمایشگاه‌های فردی در داخل کشور با موضوعات دفاع مقدس و طبیعت ایران و موضوعات اجتماعی در کشورهای سوریه، لبنان، لیبی، امارات متحده عربی و اوکراین برگزار کرده است. دبیری مسابقات عکس عاشورا، جلوه میثاق، بسیج، عکس جوان راهیان نور و داوری بیش از 15 مسابقه عکس نیز از جمله فعالیت‌های این هنرمند است.