تسبیح فاطمة الزهراء سلام الله علیها

یکی از درس هایی که ما می توانیم از سیره اهل بیت علیهم السلام دریافت کنیم نحوه عبادت و پرستش آنها نسبت به خداوند است و یکی از آن بزرگواران که از لحاظ عبادت و سائر فضائل بهترین الگو است و بلکه برای خود اهل بیت علیهم السلام نیز الگو بوده جناب صدیقه کبری، طاهره مطهره، سرور زنان دو عالم، فاطمه زهرا سلام الله علیها می باشد که در ایام شهادت آن حضرت به سر می بریم.
به همین مناسبت سعی داریم آداب و فضائل این تسبیح را که در متون روایات بدان اشاره رفته است به صورت خلاصه ذکر کنیم تا از فضائل آن غافل نمانیم.
اصل تشریع این تسبیح طبق روایات برای هنگام خواب بوده است چرا که امیر المومنین و فاطمه زهرا علیهما السلام هنگامی که از درد و رنج و سختی شدید زندگی به رسول خدا صلی الله علیه و آله پناه بردند و درخواست خادم نمودند پیامبر صلی الله علیه و آله به فاطمه زهرا سلام الله علیها این تسبیح را هدیه دادند و فرمودند که هر گاه هنگام شروع به خواب این را بخوانید شما را از خادم بی نیاز خواهد کرد بلکه از خادم بهتر است.
ظاهرا این قضیه که این تسبیح از خادم بهتر است و باعث رفع مشکلات زندگی می شود مخصوص حضرت زهرا سلام الله علیها نبوده است چرا که امیر المومنین علیه السلام این تسبیح را طبق روایتی به شخصی از بنی اسد تعلیم فرمودند با همین مضمون که از خادم بهتر است.
این تسبیح برترین بخشش رسول الله صلی الله علیه و آله به دختر گرامی خود بوده است و اگر از این چیزی بالاتر بود حتما آن را هدیه می داد.
در برخی روایات سفارش شده که بعد از این تسبیح یک بار گفته شود "استغفر الله" تا اینکه خداوند گوینده را بیامرزد .
و در برخی دیگر آمده که تهلیل نیز بکنید یعنی بگویید "لا إله إلا الله".
این تسبیح برای بعد از نماز نیز تشریع شده و مستحب است .
این تسبیح ظاهرا باید بلافاصله بعد از نماز قبل از هر گونه حرکتی ادا شود، حتی حرکت دادن پا.

ظاهرا در استحباب این تسبیح در بعد نمازها فرقی بین هیچ یک از نمازها نیست یعنی هم بعد نماز واجب، مستحب است و هم بعد نماز مستحب.
بلکه از بسیاری از روایاتِ این باب استفاده می شود به شکل مطلق مستحب است در هر حال و لو در غیر زمان خوابیدن و غیر حال بعد از نماز.
بلکه در مقدمه بعضی از زیارات نیز وارد شده مثل زیارت حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام و زیارت جامعه.
حتما أفضل و برترین جزء این عبادت "سبحان الله" آن است چون با اینکه این عبادت متشکل از دیگر اذکار نیز هست با این حال نام آن در روایات تسبیح نامیده شده نه تکبیر یا تحمید؛ البته به استثناء یک مورد که در روایتی از آن به عنوان تحمید یاد شده است.
در برخی روایات این تسبیح به عنوان مصداق ذکر کثیر إلهی مطرح شده است یعنی اگر خداوند در قرآن مومنین را دعوت به ذکر کثیر نموده «یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اذْكُرُواْ اللَّهَ ذِكْرًا كَثِیرًا * وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصِیلاً * هُوَ الَّذِى یُصَلىّ‏ِ عَلَیْكُم ...» (1)، «وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثیراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون» (2)، «وَ الذَّاكِرینَ اللَّهَ كَثیراً وَ الذَّاكِرات»(3)؛ پس اگر کسی بخواهد مصداق این آیات قرآن باشد بدون هیچ سختی و انجام کار طاقت فرسایی می تواند با گفتن این تسبیح همراه با حضور قلب به هنگام خواب و بعد از نمازها به این فضیلت دست یابد.
هر کس این تسبیح را انجام دهد مصداق آیه «فَاذْكُرُونی‏ أَذْكُرْكُم»(4)، خواهد بود یعنی من را یاد نمایید تا من هم شما را یاد کنم. پس کسی که موفق به انجام این تسبیح شود این لیاقت را پیدا می نماید که خداوند او را ذکر و یاد نماید!
در روایات سفارش شده است به مداومت و ملازمت بر این تسبیح و اینکه هر کس این طور باشد به مغفرت الهی دست می یابد. هر کس ملازم این تسبیح شود شقی نخواهد شد و عاقبت به خیر می شود.

افضل اینست که اول 34 بار "الله اکبر" گفته شود سپس 33 بار "الحمد لله" و در آخر 33 بار "سبحان الله".
جالب است که این تسبیح را اهل تسنن نیز مستحب می دانند.(5)
ثواب این تسبیح بیشتر از هزار رکعت نماز مستحبی می باشد.
در روایات سفارش شده که به کودکان خود این تسبیح را آموزش دهید همان طور که نماز را آموزش می دهید و اهل بیت علیهم السلام نیز خود این کار را می کرده اند.
در روایتی آمده که امام باقر علیه السلام فرموده اند: من چیزی که لازم باشد خود را بدان موظف کنم به جز تسبیح فاطمه علیهاالسلام سراغ ندارم.
باعث رضایت خداوند و دوری شیطان می شود.
در زبان آسان است چرا که صد جمله بیشتر نیست اما در میزان اعمال هزار برابر است.
خداوند عبادت نشده است به هیچ تحمیدی بهتر از تسبیح فاطمه علیهاالسلام.
وقتی انسان شروع نمود به این تسبیح نباید بین آن فاصله بیاندازد یا حرف بزند.
اگر کسی از روی اشتباه بیشتر از 34 بار "الله اکبر" گفت بنا را بر 34 بار می گذارد و ادامه می دهد و اگر آخرین ذکر یعنی "سبحان الله" را اشتباهاً بیشتر از 33 بار گفت ضرری نمی رساند یعنی لازم نیست دوباره بگوید.
اگر کسی شک کند که تسبیح را صحیح گفته یا نه، دوباره انجام می دهد.
می توان ثواب عظیم این تسبیح را به دیگران اعم از اموات و أحیا هدیه نمود یا به نیابت از آنها انجام داد خصوصا پدر و مادر.(6)

پی نوشت:
1- احزاب/41-43.
2- انفال/45.
3- احزاب/35.
4- بقره/152.
5- صحیح بخاری ج4 ص201 ؛ صحیح مسلم ج8 ص 84.
6- این جملاتی که گذشت همه مستخرج از متون روایات کتاب وسائل الشیعة ج6 ص439 تا 447 بود به طور ترجمه و چکیده.

مطالب مرتبط:

فاطمه زهرا علیهاالسلام، سرور بانوان جهان             
راضیه مرضیه، بزرگ بانوی رضایت الهی                             
کوثر دریایی به خاصیت ناشناختگی