گفتگوی تبیان با دکتر رزاقی

اقتصاد با مذاکرات به کجا می‌رود؟

ادامه مذاکرات هسته‌ای با هدف رفع تحریم ها انجام می‌شود. فکرمی کنید تداوم این روند چه تاثیری بر اقتصاد کشور به جای می گذارد؟

دیدی که اکنون دردولت یازدهم حاکم است بی شک تفکرتعدیل اقتصادی یعنی پیروی ازسیاست های صندوق بین المللی پول است که البته این موضوع بصورت علنی اعلام  نمی شود. این دیدگاه که امریکا و اکثر قریب به اتفاق کشورهای غربی ازآن تبعیت می کنند باعث شده تا ازلحاظ اقتصادی مرزها برداشته شود و دنیا به سمت سوی جهانی شدن به حرکت درآید.اما ازآنجایی که یک قطبی شدن جهان فقط به نفع امریکا و چند کشورغربی است تبعیت ازچنین شیوه ای تا کنون موجب شده تا 180 کشور دنیا به این چند کشور وابسته شوند وعمده کشورهایی که تولید کننده موادخام، محصولات کشاورزی و دارنده ذخایر ومنابع گازو نفت و...درجهان هستند زنجیره وارتحت فرمان این چند کشوردرآیند.ازسوی دیگرچنانچه به ذخایر و ثروت های طبیعی خود امریکا نگریسته شود خواهیم دید که این کشوربا وجودی که یکی از قطب های تولید نفت خام و دارنده سایرمنابع معدنی غنی است اما مخصوصا ازاین مزیت نمی خواهد بهره انچنانی ببرد و با سیاست خرید منابع خام ازدیگرکشورها شیوه ای را پیاده کرده است تا افساراقتصاد دنیا را در دست گیرد.درچنین شرایطی است که ایران به جای تکیه برتوان داخل و بهره گیری ازمزایا و منابع خدادادی اما متاسفانه به جد تلاش می کند تا درقالب مذاکرات بتواند منفذ ورود به جهانی شدن اقتصاد را پیدا وبا این رویکرد دایره وابستگی خود را با دنیا گسترده کند، درحالی که برنامه ها باید به گونه ای طراحی شوند تا اقتصاد ایران مسیر پویایی را در پیش گیرد و با تفکرفاصله گیری ازخام فروشی منابع همچنین تحرک بخشی تولید و نیزحرکت در راستای ساخت کالاهای نهایی با ارزش افزوده لازم، دنیا را وابسته به خود کند تا نه تنها اقتصاد کشورازهرجهت مصمون ماند بلکه بستر لازم برای اشتغالزایی و توسعه نیزدرجای جای ایران اسلامی فراهم شود.

دیدگاه دولتمردان این است که با رفع تحریم های بین المللی و توافق یا طرفین مذاکرات، عمده مشکلات اقتصادی کشور با ورود سرمایه گذاران خارجی به ایران حل می شود تحلیل شما به عنوان یک اقتصاددان از این رویکرد چیست؟
این که برداشته شدن سد تحریم ها و ارتباط با دنیا می تواند تاثیرخود را براقتصاد کشوربه جای گذارد شکی نیست، اما به چه قیمتی؟ تجربه ثابت کرده است هرگاه آمریکا و هم پیمانانش می خواهند با هدف سرمایه گذاری مشترک و یا روابط اقتصادی با کشورها ی دنیا همکاری کنند جز سود خود به چیز دیگری نمی نگرند. ازطرفی چون روحیه ایثار وخود باوری با اتکا به توانمندی های داخلی و توجه به ظرفیت های موجود درخلال همکاری با کشورهایی که نمی خواهند پیشرفتی در ایران حاصل شود کم رنگ خواهد شد، بنابراین داشتن امید واهی، وابستگی ها را بیشتر و افسار اقتصاد کشور بدست کسانی می افتد که چشم دیدن توسعه ایران را ندارند در چنین شرایطی توجه به چشم انداز توسعه ای و تمرکز برخود اتکایی با ترسیم نقشه راه پپشرفت کشورو طرح ریزی برنامه های اقتصادی آنگونه که ایران اسلامی از قابلیت های فراوان و مزیت های کم نظیرو ظرفیت های بالا درتمام بخش ها اقتصادی دارد بهتر ازچانه زنی های دیپلماسی بی فایده است که نمی تواند نتیجه قابل قبولی را دربرداشته باشد. به طورمثال ایران با تحمیل تحریم های بین المللی اکنون توفیقاتی را درصنایع دفاع بدست آورده است که دنیا را متوجه خود کرده است. پس نباید گول خورد و ازمقاومت دست کشید، چرا که سری کشورهایی که تجربه وابستگی اقتصادی به سردمداران غرب و آمریکا را داشته اند پس ازسالها اسارت اکنون به خود آمده تا به خودی خود بتوانند سهمی را در اقتصاد دنیا داشته باشند، نمونه آنها چین روسیه هند و... است.

شما تکیه برتوان داخل واستفاده ازظرفیت های فراوان و مزیتهای کم نظیر کشور را به جای وقت کشی های دیپلماسی برای توسعه همه جانبه توصیه و برآن تاکید دارید، راهکارها در این مسیرباید چگونه باشد و چه باید کرد تا با این رویکرد اقتصاد با رونق همراه شود؟
پیشرفت ها بی شک بدون بسترسازی مناسب برای تحرک تولید و توسعه صادرات امکان پذیرنیست که این موضوع با توجه به پتانسیل های موجود چون نیروی فراوان کار، وجود تکنسین‌های مجرب فنی متخصص و مواد اولیه فوق العاده زیاد و کم نظیر که به راحتی در کشور قابل دسترسی است می تواند مرتفع کننده مشکلات شود، کما این که خود شرکتهای تولیدی و صادرکننده خارج از کشور نیز به اشکال مختلف اقدام به داد وستد حتی درشرایط تحریم با ترفندهای خاص با ایران می‌کنند. از آنجایی که ایران به خودی خود دارای مزیت و منابع غنی فراوان، موادخام متنوع و متفاوت است بنابراین دنیا اکنون نیازمند کالا و محصولات ایرانی و مواد خام است. توجه به تولید داخل و اشتغالزایی می تواند نسبت به روابط دیپلماسی بهتر نمایان شود.از طرفی نباید تمام کمبودها، کاستی و عقب ماندگی ها را به تحریم‌ها نسبت دهیم. تلاش درراستای تولید نفت خام و تبدیل آن به فرآورده ارزشی راهکار دیگری است که دولت باید بخش خصوصی واقعی بخصوص بنگاههای تولیدی را دریابد و به جد مورد حمایت ویژه قراردهد. اکنون بیشترمسئولان براین باورند که تحریم های بین المللی فقط 20درصد تاثیر منفی خود را بر روی اقتصاد کشور گذاشته است و 80درصد مشکلات اقتصادی ربطی به تحریم ها ندارد. همان طورکه گفتم روحانی اکنون دربخش اقتصاد بدنبال پیاده کردن مدل سیاست تعدیل اقتصادی و تا حدودی پیروی ازنظام سرمایه داری است و متاسقانه اصل موضوع را که همانا اجرای نظام اقتصادی ( مطابق قانون اساسی ) کشورکه اقتصاد ایران مبتنی برسه بخش مهم، بخش خصوصی، بخش تعاونی و بخش دولتی مشخص شده است را فراموش کرده است. اگر به بخش خصوصی نگاه شود خواهیم دید که این بخش نتوانسته است بخوبی ظاهر شود و بیشتر مسیر دلالی و سفته بازی را می پیماید که بخشی از آنها واردکنندگان هستند که آشکار ونهان در اختیار دولت هستند. بخش تعاونی نیز که عمدا درخواب عمیقی فرو رفته و فعالیت های آن درحال حذف شدن است، با این وجود تنها بخش دولتی است که به فعالیت های اقتصادی پرداخته که متاسفانه بازدهی چندانی را نیز به بار نمی آورد. درصورتی که کار را باید به کاردان داد.