هولناک ترین منزل آخرت!

یكى از منازل هولناک آخرت، قیامت است كه هولش عظیم، بلكه از هر هول اعظم و فزعش فزع اكبر است و خداوند در وصف آن مى فرماید: «ثقلت فى السموات و الارض لا تاءتیكم الا بغتة» سنگین و گران و عظیم است قیامت از حیث شدائد و هول هاى آن، در آسمان ها.

قبر، فشار قبر و سوال دو فرشته و مامور الهی بنام (نکیر و منکر) در قبر از جمله رویدادهایی است که پس از مرگ برای انسان رخ می نماید و  عقبه دوم پس از مرگ «ضَغطَه و فشار قبر» است و آن عقبه اى است بسیار دشوار كه تصورش دنیا را بر انسان تنگ مى كند.

منزل هولناک برزخ

و از منازله مهوله برزخ است كه حق تعالى درباره آن در سوره مومنون مى فرماید: «وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ»؛‌ و حضرت صادق علیه السلام در جزء حدیثى فرمود: ... به خدا سوگند كه بر شما از برزخ مى ترسم. راوى گفت: چیست برزخ؟ فرمود: قبر است از زمان مردن تا روز قیامت.

چرا قیامت، روز بسیار سخت و دشواری است؟

چرا «قیامت» روز سختى نباشد؟ در حالى که  قیامت است كه هولش عظیم، بلكه از هر هول اعظم و فزعش فزع اكبر است و خداوند در وصف آن مى فرماید: «سنگین و گران و عظیم است قیامت از حیث شدائد و هولهاى آن، در آسمان ها.»

از یکسو، هنگامى که نامه اعمالشان به دست آنها داده مى شود، فریادشان برمى خیزد: «یا وَیْلَتَنا ما لِهذَا الْکِتابِ لا یُغادِرُ صَغِیرَةً وَ لا کَبِیرَةً إِلاّ أَحْصاها»؛ (اى واى بر ما! این چه کتابى است که هیچ کار بزرگ و کوچکى نیست مگر این که در آن منعکس است؟)، (1)

از سوى دیگر، اگر کمترین کار نیک یا بد انجام داده باشند، حساب همه آنها با نهایت دقت بررسى مى شود: «إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّة مِنْ خَرْدَل فَتَکُنْ فِی صَخْرَة أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللّهُ إِنَّ اللّهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ»؛ (اگر به اندازه وزن دانه خردلى [عمل نیک یا بد] در دل سنگى یا در گوشه اى از آسمان ها یا زمین نهفته باشد، خداوند آن را براى حساب حاضر مى سازد، چرا که خداوند دقیق و آگاه است). (2)

از سوى سوم، در آنجا هیچ گونه راه جبرانى وجود ندارد، و هیچ عذرى مسموع نیست، و راه بازگشت مطلقاً بسته است، چنان که قرآن مى فرماید: «وَ اتَّقُوا یَوْماً لاتَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْس شَیْئاً وَ لایُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا یُوْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ»؛ (از آن روز بترسید که کسى جاى دیگرى را در مجازات نمى گیرد، نه شفاعتى از او پذیرفته مى شود، نه غرامت و بدل قبول خواهد شد، و نه کسى به یارى آنها برمى خیزد). (3)

و نیز مى خوانیم: «وَ لَوْ تَرى إِذْ وُقِفُوا عَلَى النّارِ فَقالُوا یا لَیْتَنا نُرَدُّ وَ لانُکَذِّبَ بِآیاتِ رَبِّنا وَ نَکُونَ مِنَ الْمومنینَ»؛ (اگر حال آنها را ببینى هنگامى که در برابر آتش دوزخ ایستاده اند و مى گویند اى کاش بار دیگر به دنیا باز مى گشتیم، و آیات پروردگارمان را تکذیب نمى کردیم، و از مومنان بودیم)، (4) ولى از آنها پذیرفته نمى شود.

و از سوى چهارم، عذاب الهى به اندازه اى شدید است که (مادران، فرزندان خود را فراموش کرده، بارداران سقط جنین مى کنند و مردم گیج و مست به نظر مى رسند، در حالى که مست نیستند، ولى عذاب خداوند شدید است)؛ «یَوْمَ تَرَوْنَها تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَة عَمّا أَرْضَعَتْ وَ تَضَعُ کُلُّ ذاتِ حَمْل حَمْلَها وَ تَرَى النّاسَ سُکارى وَ ما هُمْ بِسُکارى وَ لکِنَّ عَذاب اللّهِ شَدِیْدٌ». (5)

راه هایی برای رهایی از وحشت قیامت!

شیخ کلینی از حضرت امام جعفر صادق (علیه‌السلام) نقل کرده که حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر که احترام و تعظیم کند کسی را که در اسلام موی خود را سپید کرده حق تعالی او را از فزع و ترس روز قیامت ایمن گرداند. (6)

شیخ صدوق از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) نقل کرده که هر کس از زنا و یا زشتی دیگر به خاطر خداوند بپرهیزد خداوند آتش جهنم را بر او حرام گرداند و او را از ترس بزرگ قیامت ایمن گرداند. (7) و نیز از آن حضرت روایت کرده که فرمود: «کسی که نفس اماره را دشمن خویش شمرد خداوند او را از ترس روز قیامت ایمن گرداند.»(8)

شیخ اجل علی بن ابراهیم قمی از حضرت امام محمد باقر (علیه‌السلام) روایت کرده که «هر کس خشم خود را فرو برد خداوند دل او را از امن و ایمان روز قیامت پر گرداند».(9) حق تعالی در سوره نمل فرمود: «مَن جَاءَ بِالحَسَنَهِ فَلَهُ خَیرُ مِّنهَا و هم مِّن فَزَعٍ یَومَئِذٍ آمِنُون» (10) یعنی هر که ایمان آورد در روز قیامت حسنه را پس از برای اوست بهتر از آن و ایشان از فزع آن روز ایمنند. از حضرت امیرالمومنین(علیه‌السلام) روایت شده که فرمود: حسنه در این آیه، معرفت و ولایت و محبت ما اهل بیت است. (11)

شخص صدوق از حضرت صادق(علیه‌السلام) روایت کرده که فرمود: هر کس که برادر مومن اندوهگین و تشنه را کمک کند و اندوهش را از بین ببرد و یا خواسته‌اش را برآورده سازد برای او از طرف خداوند هفتاد و دو رحمت است که یکی از آن‌ها را حق تعالی در دنیا به او مرحمت فرماید که با آن زندگی خود را اصلاح نماید و هفتاد و یک رحمت دیگر برای جلوگیری از ترس روز قیامت او باشد. (12)

پی نوشت ها:

1. سوره کهف، آیه 49

2. سوره لقمان، آیه 16

3. سوره بقره، آیه 48

4. سوره انعام، آیه 27

5. سوره حج، آیه 2

6- کافی/ج 2/ص 658

7- من لا یحضر الفقیه/ج 4/ص 14

8- خصال/ص 15

9- بحارالانوار/ج 7/ص 303

10 - نمل/آیه 89

11- تفسیر فرات کوفی/ص 140

12- ثواب الاعمال/ص 149

فرآوری: محمدی                

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع:

منازل الآخرة (حكایات و روایات مرگ و عالم پس از مرگ ) شیخ عباس قمی

تفسیر نمونه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دارالکتب الإسلامیه، چاپ بیست و هفتم، ج 23، ص 35

سایت پرسمان

مطالب مرتبط:

مرگ دارد می آید، بیدار شویم

چگونه حرص شیطان را در بیاوریم؟!

کارآیی بردباری در تحقق موفقیت ها

قیامت؛ راهی بس سخت و تکان دهنده!!