غذای آرام

غذای سریع ؛ ارزان و مشترک در بین جوامں اولین بار توسط "مک دونالد" بنیانگذار رستوران های مک دونالد رواج پیدا کرد و هم اکنون این گونه رستوران ها در بسیاری از کشورها تحت عنوان " غذای سریع " ( Fast Food ) مطرح شده اند. این رویه باعث شد تا عده ای از طرفداران محیط زیست بر علیه این نوع رستوران ها اقدام کرده و جنبش "غذای آرام" را راه اندازی کنند. آنها معتقدند؛ اینکه همه از یک نوع غذا استفاده کنند و مواد غذایی از یک محل به سراسر دنیا فرستاده شود باعث صرف هزینه و انرژی زیادی می شود. آنها بر خلاف جنبش "مک دونالدیسم" معتقد هستند باید از مواد غذایی، با کمترین اثر زیست محیطی و بیشترین ارزش غذایی ، استفاده شود .

به طور مثال با مصرف غذا های بومی و محلی و کاهش مصرف غذاهای فراوری شده می توان در هزینه حمل و نقل و نگهداری مواد غذایی ، صرفه جویی کرد . شعار آنها این است که می بایست فرهنگ غذایی و مواد غذایی بومی هر کشور حمایت شود و از طرف دیگر می بایست در هنگام صرف غذا ارتباطات اجتماعی بین افراد و توجه به جنبه های احساسی غذا خوردن مانند طعم، رنگ و بو، افزایش یابد.

در ادامه ی این مقاله چند نمونه از فعالیت های انجام شده در زمینه ی طراحی شرایط صرف غذا، هماهنگ با معیارهای جنبش "غذای آرام" معرفی شده است:

شرکت "Droog Design "؛ رستورانی را برای سالمندان، تحت عنوان" Go Slow "، طراحی کرده است . در این رستوران ، پروسه های معمول خرید و صرف غذا، بر خلاف رستوران های " فست فوود "، به رسم رستوران های قدیمی، به آرامی انجام می شود. به طوری که با ایجاد امکانات ماساژ و مطالعه ، نور محیط، آرام آرام روشن می شود و به طور کلی تجربیات در این رستورن آرام آرام اتفاق افتاده و افراد از روند آرام صرف غذا لذت می برند.

دانشجویان آکادمی هنر کرانبورک ( Cranbrook Academy of Art ) ؛ مارک موسکویتز (Mark Moskovitz ) ، جادا شوماخر (Jada Schumacher) و فی ژا ( Fei Zha) با همکاری یکدیگر پروژه ای را جهت ارائه ی بطری آب بر سر میز رستوران ها طراحی کرده اند. این پروژه شامل محفظه ایست که آب به صورت چشمه، در آن، در حال فوران است . سرعت چشمه ی آب به تناسب سرعت صرف غذا، توسط افراد نشسته بر سر میز، آهسته یا تند می شود. این سیستم علاوه بر اینکه افراد را به صرف غذا با سرعت آرام تشویق می کند، به افراد نشان می دهد که هرچه در زندگی روزمره با سرعت بیشتری فعالیت کنند، آب با سرعت بیشتری هدر می رود. آنها با این روش افراد را به تفکر در مورد چگونگی مصرف آب وادار می کنند.

سرنا جاست ( Serena Jost) و کاسیس بیرجیت (Cassis Birgit) با استفاده از عنصر صدا در غذا، افراد را به تفکر راجع به جنبه ی احساسی غذا خوردن تشویق می کند. آنها نانی را تهیه کرده اند که صدای تردی آن در هنگام جویدن به صورت اغراق آمیزی شنیده می شود.

ازیو مانزینی ( Ezio Manzini ) و فرانکویس جگو ( Francois Jegou ) در کتاب خود تحت عنوان " سناریو هایی برای زندگی روزمره " ( Scenarios for Everyday Life )؛ جایگزین کردن خدمات به جای محصولات را تبلیغ می کنند . از جمله ی این سناریو ها؛ " کار گاه آشپزی همسایه " (Neighborhood food atelier ) می باشد . آنها پبشنهاد می کنند که بهتر است هر روز یک نفر از همسایه ها داوطلبانه ، برای دیگر همسایه ها آشپزی کند. آنها معتقدند در صورتی که یک نفر برای چند نفر غذا تهیه کند؛ در مقایسه با اینکه چندین نفر به تنهایی برای خود غذا بپزند؛ میزان انرژی کمتری مصرف می شود. این رفتار می تواند علاوه بر کاهش مصرف منابع زمین؛ به افزایش روابط اجتماعی بین افراد نیز کمک کند.

در زمینه ی صرف صبحانه ی هماهنگ با اصول "غذای آرام" می توان به پروژه ی " صبحانه ی پایدار" ( Sustainable breakfast) اشاره کرد که در سال 2008 در رستوران های " وین " اجرا شده است. فعالیت های انجام شده در این پروژه ، شامل موارد زیر است :

1 – با ارائه ی صبحانه تهیه شده از مواد اولیه ی ارگانیک و صبحانه ی بومی در رستوران های وین؛ مصرف این نوع مواد غذایی را گسترش دادند.

2 – جهت ایجاد و افزایش ارتباطات اجتماعی بین افراد در هنگام صرف صبحانه، محلهای پر رفت و آمد برای احداث رستوران های وین در نظر گرفته شد و از طرف دیگر جهت ملاقات های تجاری و سیاسی و دور هم نشینی های طولانی مدت در کافه ها تمهیداتی ایجاد شد.

3 – به منظور افزایش مشتریان، جهت صرف صبحانه ی هماهنگ با "غذای آرام"؛ خدمات رفاهی مانند روزنامه های روز، به طور رایگان در رستوران ها ارائه شد.

4 – مرحله ی مونتاژ مواد غذایی صبحانه، به خود مشتریان واگذار شد.

5_ محصولات غذایی در بسته بندی های سازگار با محیط زیست به مشتریان عرضه می شد.

قابل ذکر است که انجمن بین المللی" غذای آرام " از بسیاری از کشور ها عضویت می پذیرد. در ایران نیز ، فعالیت هایی در زمینه ی غذای آرام در بخش تولید مواد غذایی ارگانیک انجام می شود .

با توجه به موارد گفته شده در زمینه ی میزان اهمیت " غذای آرام " ، می توان گفت که تمرکز و تکیه بر عادت های غذایی و روش های عرضه و فروش مواد غذایی بومی ایرانی که فراموش شده اند و استفاده از آنها در بخش طراحی این گونه مراکز می-تواند به عنوان قدمی در مبارزه با مضرات استفاده از غذای سریع ( Fast food ) و افزایش سلامتی جامعه، به حساب آید.

ریحانه صانعی

کارشناس ارشد طراحی صنعتی

بخش محیط زیست تبیان