کارتن خواب های تحصیلکرده!
کارتن خوابها! گاهی لغتها به بدترین شكل ممكن بر زبان و قلم جاری میشوند. فكر میكنم در دنیا لغتی به این نازیبایی وجود نداشته باشد. تفاوت بار مفهومی كارتن خوابها با بیخانمانها فراتر از آن چیزی است كه حتی بتوانیم تصورش را بكنیم.
فرآوری: طاهره رشیدی - بخش اجتماعی تبیان
آنهایی كه به اشتباه كارتن خواب میخوانیم بیخانمانهایی هستند كه خانه و سرپناهی برای ماندن ندارند. مجرم نیستند اما زمینههای جرم در میان آنها بسیار وجود دارد. آنها فقط بیخانمان هستند و مشكلات اقتصادی، مشاغل فصلی، نبود كار در شهرستان، بیپولی، اعتیاد و... باعث شده تا از بد روزگار همگی زیر یك سقف كه گرمخانه مینامندش جمع شوند و كارتن خواب نام بگیرند.
اكثر آنهایی كه در گرمخانه «همخانه» هستند یك نقطه مشترك دارند. بیشتر فصلهای زندگی كسانی كه در این محل سكنا گزیدهاند با اعتیاد نوشته شده است.
اما چندی پیش بود که رییس جمهور در جلسه هیات دولت بر پاکسازی شهر از پدیده زشت تکدی گری تاکید کرد و گفت «مشاهده پدیده تکدیگری و اعتیاد در شهرهای کشور زیبنده ایران اسلامی نیست.» در همین جلسه روحانی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، نیروی انتظامی، شهرداریها و مسئولین محلی خواست تا پاکسازی چهره شهرها از این پدیده ناهنجار اجتماعی را با جدیت دنبال کنند و شناسایی و مقابله با شبکههای گرداننده این ناهنجاریها را در اولویت ماموریتهای دستگاههای مسئول قرار دهند.
اما جمعآوری معتادان و متکدیان و کارتن خواب ها از سطح شهر تا چه اندازه عملی است؟ آیا پاکسازی ظاهری شهر از کارتن خوابها، معتادان و متکدیان باعث محو این آسیب اجتماعی خواهد شد؟
سوالاتی که با دکتر مصطفی اقلیما، رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در میان گذاشتیم تا او از منظر جامعه شناسی و اجتماعی به واکاوی این پدیده ناهنجار اجتماعی بپردازد. وی سخنان خود را انتقاد از رویه روسای جمهور کشور آغاز کرد و گفت: "باید در کشور شایسته سالاری داشتهباشیم و رییس جمهورهای هر دوره نسبت به کارهایی که انجام میدهند پاسخگو باشند. برای من جالب است چون با شروع کار هر رییس جمهور، ما از طرف انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران به آنها نامه میزنیم. نامهای مبنی بر این که شما میتوانید در مواجه با آسیبها اجتماعی از انجمن علمی مددکاران اجتماعی مشاوره بخواهید و ما به صورت رایگان در اختیار شما هستیم.
اگر میخواهیم تغییری در این وضعیت ایجاد کنیم. باید دنبال دلایل این اتفاقها باشیم. باید ببینیم چرا کودک مجبور به کار کردن میشود. چرا یک انسان خانهای برای زندگی ندارد و مجبور شده کارتون خوابی کند. اگر عوامل را برطرف نکنیم فردا آمار کارتون خوابها باز هم بیشتر میشود
این جامعه شناس با طرح این سوال که این سخن رییس جمهور که میگوید، کارتن خوابها و گداها باید از سطح شهر جمع شوند، چه معنایی می تواند داشته باشد؟، گفت: "اگر بخواهیم جمعشدن را به معنی واقعی کلمه در نظر بگیریم یعنی ما در این جامعه نباید گدا یا خانواده بیسرپرست داشتهباشیم. نباید خانوادهای که شب گرسنه بخوابد یا خانوادهای که پدر در آن فوت کرده و در نتیجه بیسرپرستی با امکانات کم و کمبود غذا مواجه است روبرو باشیم. نباید بچههای کسی که به زندان میرود، در خیابان آواره باشند و در کل نباید بیکاری و تورم روزانه افزایش پیدا کند."
میخواهیم صورت مساله را پاک کنیم
اقلیما به رفتار سازمان بهزیستی با کارتون خوابها اشاره کرد و افزود: "رییس سازمان بهزیستی اخیرا اعلام کرده بود که ما دو هزار کارتون خواب را جمع کرده و به دادگاه فرستادیم. دادگاه بعد از یک هفته آنها را به خیابان فرستاد. این مقام گفت که ما خلا قانونی داریم ولی اینطور نیست. کسی که کارتون خواب است یا گدایی میکند آدم نکشته است. اشکال کار در اینجاست که دولت این افراد را جریمه میکند. این جریمه باعث میشود که فرد از فردا برای پرداخت جریمه، بچه خود را هم برای کار کردن به خیابان ببرد. گدایی معلولی از علتها است. همیشه ما میخواهیم صورت مساله را پاک کنیم . هیچکس دزد، گدا و کارتون خواب به دنیا نیامده است. ما در جامعه با قوانین و ضوابطی که داریم افراد را به این سمت کشاندیم . حالا اگر میخواهیم تغییری در این وضعیت ایجاد کنیم. باید دنبال دلایل این اتفاقها باشیم. باید ببینیم چرا کودک مجبور به کار کردن میشود. چرا یک انسان خانهای برای زندگی ندارد و مجبور شده کارتون خوابی کند. اگر عوامل را برطرف نکنیم فردا آمار کارتون خوابها باز هم بیشتر میشود. عواملی برای بهوجود آمدن کارتون خوابها وجود دارد که تا آنها از بین نروند، جامعه باز هم کارتون خواب به شهر اضافه میکند."
فیزیكدان كارتن خواب
قهر روزگار مرد را كه حالا در سن 49 سالگی به پیرمردهای 60 ساله میماند در بند خود گرفتار كرده است. از قهر روزگار و نامرادی دنیا مینالد برای من كه میخواهم با سماجت از چند و چون زندگیش سر در بیاورم صحبت كه نه درد دل كرد به این امید كه شاید در پس ضبط صوت و قلمی كه دارم بتوانم امثال او را از این نوع زندگی نجات دهم. هر چه بیشتر میگفت، كمتر باورم میشد.
مرد بیخانمان كه نشسته بود و آرام و با وقار حرف میزد فوق لیسانس فیزیك داشت و مدرس یكی از آموزشگاههای خصوصی كنكور بود. اما شب را در گرمخانه سپری میكرد.
مرد با پیروزی انقلاب و تعطیل شدن دانشگا هها مثل بسیاری دیگر از دانشجویان موقتا ترك تحصیل كرد و دوباره در سال 67 برای ادامه تحصیل به دانشگاه رفت و فوق لیسانس فیزیك گرفت و بعد از فارغالتحصیلی از دانشگاه دست به همه كاری زده بود. برای امرار معاش معلم حقالتدریس شده بود اما به علت حقوق كم عطای تدریس را به لقایش بخشید و به كار واردات دستگاههای كپی مشغول شد اما به مرور نتوانسته بود در بازار واردات همتای رقبایش پیش برود و ورشكست شد.
مرد زندگی آرامی داشت اما دست روزگار تقدیر دیگری برایش رقم زد. چند سال قبل در یك درگیری خانوادگی باعث مجروح شدن طرف مقابل شده بود و دادگاه برایش 23 میلیون دیه و چند ماه زندان برید. تقاضای همسرش بعد از زندان رفتنش، طلاق بود.
قالیباف اضافه کرد: بسیاری از این افراد 4 الی 5 جلد کتاب را ترجمه کردند و حتی فارغ التحصیل دانشگاه های دولتی در دهه 70 هستند که در رشته فنی فارغ التحصیل شده و نشان از استعداد زیاد آنان دارد
مرد مجبور بود بعد از آزادی از زندان خیابانگرد شود. در همان شبهایی كه در خیابانها میخوابید مداركش را از دست داد و شروع دردسر زندگیش از همان جا بود. مرد مدتی در خیابانها سرگردان بود شاید به دنبال نیمهگمشده زندگیش و بعد توسط چند خیابان گرد دیگر با محلی به اسم گرمخانه آشنا شد. مرد هنوز با وجود خیابان گردی حاضر نمیشود دست تكدی جلوی رهگذران دراز كند و برای این كه حقوق بخور و نمیری داشته باشد سه ساعت در هفته را در یك آموزشگاه كنكور برای بچههای پشت كنكوری تدریس میكند و پولی را كه از این راه به دست میآورد برای خرجی دختر 9 سالهاش میفرستد.
كارتن خوابها نمیخندند
كارتن خوابها نمیخندند. خیابان خوابها نمیدانند خنده چیست، شاید كه سرما را هم دیگر حس نمیكنند.
كارتن خوابها، فراموش شدگان زندگی اجتماعی امروزند كه هیچ كس آنها را به خاطر نمیآورد اما گاهی هم در لابه لای صحبت ها یک صحبتی از انها میشود...
تهران متاسفانه 15 هزار کارتون خواب دارد
شهردار تهران اظهار داشت:در دیدارهایی که با کارتون خواب ها داشتم با بخشی از تشکل های مردمی رفتم و معتقدم که امروزه شهر تهران متاسفانه 15 هزار کارتون خواب دارد .
شهردار تهران تاکید کرد: از گذشته دور من این تماس ها را با کارتون خواب ها داشتم و آنان قریب به اتفاق عزت نفس داشتند و در ساعت 2 و نیم شب به آنان غذا می دادیم و حتی مشخص بود که برخی از آنان ده شب غذای گرم نخورده اند و هنگامی که به آن ها غذا می دادیم دستشان را دراز نمی کردند و غذا را به دوستشان می دادند.
قالیباف اضافه کرد: بسیاری از این افراد 4 الی 5 جلد کتاب را ترجمه کردند و حتی فارغ التحصیل دانشگاه های دولتی در دهه 70 هستند که در رشته فنی فارغ التحصیل شده و نشان از استعداد زیاد آنان دارد.
وی با تاکید براینکه ما برای کارتون خواب ها در طول 4 سال برنامه ریزی کردیم اظهار داشت: در فصل زمستان هیچ کدامشان بی خانمان نیستند و این چالش مربوط به این ده سال نبوده بلکه بیش از این هاست و با چاره اندیشی در تلاش هستیم که قانون اصلاح شود تا این موضوع هر چه سریعتر حل شود.به امید اینکه این معضل به زودی ریشه کن شود تا حداقل به خاطر بیکاری و تورم موجود شاهد کارتن خوابی تحصیلکرده های جامعه نباشیم...
منابع: تابناک / جهان نیوز / ابتکار / وبلاگ دادرس / نامه نیوز