اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه چهارم
اهداف: رسم جداول خام که در هنگام آزمایش پر شوند _ ساخت عمق سنج و طول سنج به‌وسیله طناب و میله و توپ معیار
وسایل مورد نیاز: 25 متر طناب به قطر 1 سانتی متر – یک میله 1/5متری (می تواند چوبی باشد) – یک عددتوپ پلاستیکی – یک عدد متر 5 متری – یک عدد متر خیاطی – یک متر مفتول فلزی – اسپری رنگ قرمز حدود یک متر – طلق (جلد کتاب): 4 عدد – ماژیک ضد آب مرغوب – 50 عدد بست شلنگ گاز
4-1 رسم جداول خام
برنامه جلسه بعد، رفتن به کنار رودخانه و انجام آزمایش می‌باشد، بنابراین در این جلسه باید با نحوه ساخت وسایل آزمایش آشنا شویم، با استفاده از جدول آماده زیر می‌توان به راحتی در محل آزمایش، اعداد خوانده شده را یادداشت کرد. در جلسات 7 و 8 با برنامه Excel آشنا می‌شویم و لزومی ندارد در این جلسه کشیدن جدول را بیاموزیم.
توجه شود که جداول بدون توجه به نیاز شما تهیه شده اند و باید تنها اعداد را در آنها قرار دهید تا در مراحل بعد در کامپیوتر وارد نمایید. با توجه به غیر مناسب بودن محل انجام آزمایشات توصیه می‌شود چند کپی از جدول تهیه نمایید و همراه خود به محل انجام آزمایش ببرید.
جدول خام
4-2 نحوه ساخت وسایل آزمایش
_ نحوه ساخت طناب معیار:
طناب معیار طنابی است که در عرض رودخانه بسته می‌شود تا وقتی می‌خواهید سطح مقطع عبور آب را به دست آورید، عمق رود را هر نیم متر اندازه گرفته تا بتوان با رسم مقطع رود، اندازه آن‌را به دست آورد.
برای آنکه اندازه گیری دقیق تر و سریع انجام شود و مجبور نباشید برای هر نیم متر پیشرفت فاصله را دوباره از لب رودخانه اندازه بگیرید، باید یک طناب را با گام نیم متر مدرج نمایید و در عرض رودخانه وصل نمایید، تا بتوان با یک بار عبور از عرض رودخانه، تمام اندازه گیری های لازم انجام شود.
حال تکه ای طناب را مدرج نمایید. این طناب چون قرار است درون جریان رودخانه قرار گیرد، باید به گونه ای مدرج شود که در اثر فشار آب، اندازه های موجود بر روی طناب به هم نریزند یا پاک نشود.
برای مدرج کردن طناب ابتدا باید آن‌را به قسمت های نیم متری تقسیم کرد. این تقسیم بندی باید به قدری مقاوم باشد که در اثر جابجا کردن طناب و قرارگیری داخل جریان آب رودخانه بهم نریزد. بهترین راه برای این تقسیم بندی استفاده از بست‌های شلنگ گاز می‌باشد، زیرا می‌توان آنها را توسط پیچ به میزان کافی سفت نمود.
توجه شود بست های خریداری شده باید به گونه ای باشند که قابلیت تغییر اندازه را با پیجاندن به میزان زیاد داشته باشند. حال 25 متر طناب تهیه شده را به‌وسیله بست مدرج کنید، این طناب را به 50 قسمت مساوی تقسیم نمایید. دقت نمایید تا حد امکان این تقسیم بندی دقیق انجام شود و فاصله بست ها دقیقا نیم متر باشد. پس از انجام این تقسیم بندی برای راحتتر نمودن اندازه گیری، باید بست ها اتیکت زده شود و فاصله هر بست از سر طناب بر روی اتیکت آن یادداشت شود.
این اتیکت‌ها باید به گونه ای باشند که در اثر جریان آب، پاک یا جابجا نشوند. بهترین راه، استفاده از طلق می باشد. می توان فاصله ها را توسط ماژیک ضد آب بر روی آنها نوشت.
این طلق‌ها را می توان توسط مفتول به بست ها متصل نمود. برای ساختن این اتیکت‌ها، ابتدا طلق های خریداری شده را تقسیم بندی کنید. بر روی هر قسمت اعداد 0/5 تا 25 را یادداشت نمایید و آنها را توسط مفتول به بست‌ها متصل نمایید.
ایجاد اتیکت ها
نحوه ساخت طناب مدرج
_ نحوه ساخت عمق سنج: در این بخش باید یک چوب مدرج بسازیم که می‌توان به سادگی و با چسباندن یک عدد متر خیاطی بر روی یک دسته جاروی چوبی یا دسته بیل، آن‌را بسازیم. متر باید به گونه ای بر روی چوب وصل شود که در اثر جریان آب کنده نشود. یک راه مناسب برای نصب متر، استفاده از منگنه است. متر را در فواصل معین بر روی چوب منگنه کنید. برای این کار می‌توان از چسب نیز استفاده نمود، ولی ممکن است در اثر برخورد آب جدا شود.
_ نحوه ساخت توپ برای اندازه گیری سرعت: چون قرار است این توپ در رودخانه و بر روی سطح آب رها شود، بهتر است آن‌را به رنگی درآورند که به سادگی قابل تشخیص باشد، مثلاً رنگ قرمز. به وسیله رنگ روغن قرمز (اسپری)، توپ را قرمز نمایید. چون امکان گم شدن توپ در جریان آب وجود دارد، بهتر است چند توپ را برای بردن به کنار رودخانه آماده نمایید (حداقل 4-3 توپ). برای ارزیابی این جلسه، کیفیت وسایل ساخته شده را امتحان نمایید.
بست ها باید کاملاً محکم باشند. مفتول‌ها و اتیکت‌ها به صورت صحیح متصل باشند، متر محکم بر روی چوب چسبیده باشد و توپ ها نیز فاقد سوراخ باشند. هر چه توپ‌ها سبک‌تر باشند، با جریان بهتر حرکت می کنند و مناسب تر می‌باشند.
پایداری اعداد نوشته شده بر روی اتیکت ها از نکات مهمی است که باید امتحان شود. در صورتی که مشاهده نمودید اعداد ممکن است در جریان آب رودخانه پاک شود، یک لایه طلق دیگر را روی آنها منگنه کنید تا اعداد نوشته شده با جایی تماس پیدا نکند (مانند شکل زیر).
زدن محافظ روی اعداد
در پایان جلسه سعی کنید طناب را به گونه ای جمع نمایید که به سادگی باز شود و در محل آزمایش با مشکل گره خوردگی طناب مواجه نشوید.
تکلیف: در ساخت وسایل آزمایش، خلاقانه عمل کنید. پس از اتمام از آنها عکس گرفته و تصاویر را برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید: ______
منابع مطالعه:
برای آشنایی بیش‌تر با مباحث درس منبع زیر را مطالعه نمایید.
_ با مطالعه فایل معرفی شده با نحوه اندازه گیری دبی در لوله بیش‌تر آشنا خواهید شد.
بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان
تنظیم: یگانه داودی
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه اول
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه دوم
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه سوم
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه چهارم
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه پنجم
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه ششم
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه هفتم
اندازه گیری مشخصه های یک رودخانه محلی – جلسه هشتم
