مراقبت های ویژه رمضان
ابعاد اجتماعی روزه داری موضوعی است جالب توجه و اقبال به این وجه از روزه نزد عموم بسیار زیاد است. مثلاً افطارهای جمعی، مراقبت از رفتار و کردار، ملاحظاتی که تا قبل از ماه مبارک کمتر مورد توجه قرار میگرفته است و رفتارهایی مشابه، همه و همه از تبعات و آثار روزه داری در این ماه مبارک است، که این آثار و تبعات توجه جامعه را به خود جلب مینماید.
این جلب توجه، امری است مهم و امید میرود این نگاه مثبت در سرتاسر سال قابل تعمیم و گسترش باشد و چنین روحیهی خوبی در تمام ارکان زندگی، در تمام ماه های سال باقی و جاری بماند.
توجه به روزه دار بودن چشم و گوش و سایر اعضاء بدن و مقید بودن به هم زیستیِ فداکارانه و رعایت حال دیگران در این ماه و توجه اکید به دوری از محرمات الهی و حتی مکروهات و رعایت حق الناس از مصادیق عمدهی آن چیزی است که در سطور پیش در مورد آن سخن گفته شد.
تصور کنید اگر جامعه ی روزه دار ما بتواند براین رویهی مثبت در تمام طول سال باقی بماند و بر آن نیز اصرار داشته باشد و این نگاه مثبت را در تمام ارکان جامعه حتی در سیاست نیز تعمیم دهد، چقدر با گذشته فرق خواهیم داشت و چقدر خواهیم توانست رضایت خاطر امام زمان علیهآالسلام را به جامعه خود معطوف نماییم.
این حرکت مثبت قطعاً آثار خوب و مهمی در کاهش زشتیهای اجتماعی از جمله دزدی، درگیریهای خیابانی و خانوادگی و حریم شکنیها خواهد داشت. از این رو جامعه به سمت درستی، صداقت، رعایت احترام، پیش خواهد رفت و سلامت روانی اولین ارمغان آن خواهد بود.
این سلامت روانی دارای ابعاد گسترده و آثار مهمی در طبقات مختلف جامعه از جمله خانواده، مدرسه، محیطآهای کاری، فضاهای عمومی و ... می باشد.
اما از آن جایی که گاهی در نگاه به هر کار خوب احتمال انحراف از حقیقت وجود دارد؛ تذکر و یادآوری چند نکته مهم حائز اهمیت خواهد بود.
اول آن که، روزه برای خداست و به امر خداست. روزه یکی از احکامی است که برای جلب رضایت حق متعال صادر شده است. بنابراین منحصر کردن روزه به عنوان یک حرکت اجتماعی، لطفی ندارد.
از این رو نباید با ایراد اتهام به دیگرانی که اتفاقاً روزه هم هستند، آنان را از دایرهآی روزهآداران اجتماع دور نمود. چه این که چنین عملی نیز یک ضد اخلاق و یا یک کار ناهنجار است
گرچه از آثار روزه داری زیباییهای اجتماعی به مانند آنچه گفته شد، خواهد بود اما هدف روزه، اطاعت امر خداوند است؛ و نه صرفاً رسیدن به تعالی اجتماعی. تعیین هدف و اتخاذ نیت در اعمال عبادی خیلی مورد توجه شارع مقدس بوده و هست. مثلاً فرد نمی تواند به این نیت که جامعه ای بالنده داشته باشد روزه بگیرد؛ بلکه روزه فقط و فقط برای خداست.
دوم آن که، اگر کسی چشم و گوش و سایر اعضاء و جوارح بدن او روزه نبود، الزاماً روزه اش باطل نخواهد شد. مثلاً اگر روزه دار به نامحرم نگاه کند، گرچه گناه کرده است و مستوجب عقوبت میگردد؛ اما این کار به معنای بطلان روزه ی او نیست و نمی توان وی را به روزه خواری متهم نمود. متاسفانه این امر شایع، در متهم کردن دیگران به روزهخواری، بنا به دلایل اخلاقی رو به گسترش است.
آن چیزی که به عنوان روزه دار بودن تمام اعضا و جوارح مطرح شده است، یک امر اخلاقی است. تخطی از این امر اخلاقی روزه ی ماه مبارک را دچار بطلان نمی کند، بلکه مبطلات روزه مسائل دیگری است که در جای خود در احکام روزه داری مطرح شده است.
از این رو نباید با ایراد اتهام به دیگرانی که اتفاقاً روزه هم هستند، آنان را از دایره ی روزه داران اجتماع دور نمود. چه این که چنین عملی نیز یک ضد اخلاق و یا یک کار ناهنجار است.
بنابر آنچه گفته شد؛ باید مراقب بود هدف از روزه داری را با اهداف اجتماعی توجیه و تفسیر نکنیم و اگر آثار و تبعات اجتماعی به هر دلیلی حاصل نشد، روزه را منتفی تلقی نکنیم.
اصولاً یکی از راه هایی که جامعه را از خدا دور می کند، تفسیرهای شخصی از اعمال عبادی است و دوری از خدا ضرری بزرگ را متوجه جامعه میکند. به تعبیر بهتر باید گفت: اگر جامعهای به بهانه ی رشد جامعه، فرائض الهی را تعبیر به اعمال اجتماعی و در گرو رشد اجتماع قرار دهد، اولین آسیب را به همان جامعه وارد نموده است.
نتیجه ی سخن آنکه: هر فریضه ای الهی در جای خود مغتنم و قابل اجراست؛ که این فرائض قطعاً میتوانند در رشد جامعه موثر باشند. اما اگر نحوهی اجرای این فرائض، و نقصان عمل ما رشد جامعه را تضمین ننمود، نمیتوان از انجام آن سرباز زد.