رابطه با آمریکا کار احمدی نژاد بود؟
اخیرا یکی از مسوولان دولت سابق در گفتگویی اعلام کرده احمدی نژاد خواهان برقراری رابطه با آمریکا بود اما اجازه این کار داده نشد! مشاور رسانه ای رئیس جمهور سابق که سابقه مدیریت در سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد را هم دارد در این باره گفت: "اقدام شتابزده دولت آقای روحانی برای مذاکره و توافق با 1+5 ، در بدترین شرایط ممکن اتفاق افتاده است و این در حالی است که ما بهترین شرایط را برای یک توافق عزتمندانه در دولت دهم در اختیار داشتیم اما اجازه داده نشد که از آن فرصت استثنایی برای این مهم، استفاده شود."
جوانفکر در مورد رویکرد دولت احمدی نژاد به مذاکره یا رابطه با آمریکا نیز گفت: در مورد ارتباط با آمریکا هم رویکرد دکتر احمدی نژاد ، دو مشخصه اصلی داشت. رویکرد اول ، نسبت به مردم آمریکا بود.
مشخصه دوم رویکرد دکتر احمدی نژاد در قبال آمریکا و شکستن تابوی رابطه با این کشور بود. دکتر احمدی نژاد در عین حال که بی پروا جنایت ها و سیاست های غلط دولت آمریکا را در مجامع بین المللی افشا می کرد و به چالش می کشید، اعتقاد داشت مذاکره با آمریکا باید شفاف و در مقابل دیدگان افکار عمومی باشد و نه پشت درهای بسته و پنهانی.
وی با طرح این سوال که چرا از درخواست احمدی‌نژاد برای برقراری رابطه عادلانه با آمریکا استقبال نشد اما روحانی با کمترین هزینه انجام داد؟، افزود: سوال اصلی اینجاست که چرا پیشنهاد دکتر احمدی نژاد برای برقراری ارتباط عادلانه و بر اساس احترام در داخل مورد حمایت قرار نگرفت و برعکس در این دولت با کمترین واکنش و هزینه ممکن انجام شد؟ از مدتها قبل افکار عمومی آماده این قضیه بود اما تغییر موضع سیاسیون چه توجیهی می تواند داشته باشد؟ فکر می کنم نقد اصلی متوجه افراد و جریانهایی است که در شرایط عزتمندانه و مقتدرانه از دکتر احمدی نژاد برای هر دو موردی که اشاره کردم ، حمایت نکردند و امروز در بدترین شرایط ممکن دست دولت روحانی را در هر دو مورد باز گذاشته اند!
موضوعی که این مسوول سابق به آن اشاره نمی کند این است که اگر ما در موضع عزتمندانه و مقتدرانه بودیم پس چرا در مذاکرات هسته ای شکست می خوردیم و آمریکا و غرب به راحتی ما را تحریم می کردند. اینکه دولت سابق خدمات بسیاری مثبتی انجام داده را هیچ کس نمی تواند کتمان کند اما این امر هم کتمان کردنی نیست که عملکرد دولت سابق در سیاست خارجه برای جلوگیری از تحریم های اقتصادی چندان قابل دفاع نیست
با ایراد سخنان عجیب و غریب این مسوول سابق، تذکر چند نکته ضروری است که در اینجا بدان می پردازیم:
1. موضوع علاقه دولت احمدی نژاد برای رابطه با آمریکا چیزی نیست که قابل کتمان باشد. قبل از مشاور احمدی نژاد بسیاری از مسوولان و نزدیکان وی نیز از علاقه دولت سابق به رابطه با آمریکا پرده برداشته بود. حتی از اظهارات رئیس جمهور سابق نیز به راحتی می توان فهمید که دولت دهم برای اینکه با آمریکا رابطه برقرار کند، تشنه است. جالب اینکه آقای مشاور شرایط عزتمندانه و مقتدرانه ای برای دولت سابق در نظر گرفته و اعتقاد دارد با آن شرایط می توانستیم با آمریکا رابطه برقرار کنیم. موضوعی که این مسوول سابق به آن اشاره نمی کند این است که اگر ما در موضع عزتمندانه و مقتدرانه بودیم پس چرا در مذاکرات هسته ای شکست می خوردیم و آمریکا و غرب به راحتی ما را تحریم می کردند. اینکه دولت سابق خدمات بسیاری مثبتی انجام داده را هیچ کس نمی تواند کتمان کند اما این امر هم کتمان کردنی نیست که عملکرد دولت سابق در سیاست خارجه برای جلوگیری از تحریم های اقتصادی چندان قابل دفاع نیست. سران دولت دهم مواضع تندی علیه آمریکا و غرب می گرفتند در حالی که زیرساخت های اقتصادی را برای مقابله با تحریم های فلج کننده فراهم نکرده بودند. شکی نیست که باید علیه غرب و آمریکا مواضع انقلابی گرفت اما واجب تر از آن این است که بتوان خود را برای مقابله با آنها آماده کرد. دشمنان از سال ها پیش قرارگاه جنگ اقتصادی تشکیل داده بودند اما آیا در دولت سابق ما چنین قرارگاهی برای مقابله با آن تشکیل شده بود؟
2. مسوولان سابق با مواضع متزلزل و بعضا غیرمنطقی علیه آمریکا وغرب، خواهان رابطه با آمریکا هم بودند. با این تناقض آشکار هیچ کشوری خواهان رابطه با هیچ دولتی نخواهد شد و عملا دیدیم که تلاش دولت سابق برای ایجاد رابطه با آمریکا ناکام ماند و حتی بسیاری از روابط ما با سایر کشورها نیز تحت تاثیر این تناقضات قرار گرفت. در اینجا این سوال مطرح می شود که دولت دهم از چه زمانی خواهان مذاکره و ایجاد رابطه با آمریکا بود. شواهد و قرائن نشان می دهد که احمدی نژاد از همان سال های ابتدایی ریاست جمهوری خود به دنبال ارتباط با آمریکا بود اما عملکرد دولت با این خواسته متفاوت بود و حوادث انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 نیز موجب شد این اتفاق رخ ندهد. اما دولت دهم در ماه های پایانی خود تلاش بسیاری برای مذاکره و ایجاد رابطه با آمریکا کرد که نشان می دهد اصلا مسوولان مدیریت زمان نداند چراکه تلاش های بسیار برای ایجاد این رابطه در حالی صورت می گرفت که تحریم های اقتصادی تشدید شده بود و حتی خود احمدی نژاد نیز تاثیر مستقیم تحریم ها بر رشد منفی اقتصادی را تایید می کرد. معلوم است در چنین شرایطی طرف مقابل حاضر به مذاکره و ارتباط نیست چراکه تحریم ها را تاثیرگذار دانسته و ایجاد رابطه و مذاکره را مغایر با منافع خود می داند و قطعا برای مذاکره و ایجاد رابطه خواهان گرفتن امتیازهای بسیار است. این یعنی آن احترام و اقتدار دو طرفه در مذاکرات برقرار نمی شد. حال چطور آقای مشاور رئیس جمهور سابق از اقتدار دولت سابق سخن می گوید؟
وقتی یک مسوولی می گوید به رئیس جمهور اجازه داده نشد فلان کار را کند افکار عمومی به دنبال مقامی بالاتر از ریاست جمهوری می گردد. رئیس جمهور شخص اول اجرایی و شخص دوم ایران محسوب می شود و رهبری مقامی بالاتر از ریاست جمهوری است. آیا رهبری به احمدی نژاد اجازه مذاکره و توافق با آمریکا و غرب را نداده است؟
3. مشاور و مدیر آقای احمدی نژاد در اظهارنظری غیر حرفه ای می گویند که " ما بهترین شرایط را برای یک توافق عزتمندانه در دولت دهم در اختیار داشتیم اما اجازه داده نشد که از آن فرصت استثنایی برای این مهم، استفاده شود" . چه کسی اجازه توافق و رابطه با غرب را دولت دهم نداد؟ شورای عالی امنیت ملی؟ وزارت دفاع؟ وزارت اطلاعات؟ چه کسی؟ رئیس جمهور خود رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس دولتی که نهادهای امنیتی زیر نظرشان قرار دارد، است. وقتی یک مسوولی می گوید به رئیس جمهور اجازه داده نشد فلان کار را کند افکار عمومی به دنبال مقامی بالاتر از ریاست جمهوری می گردد. رئیس جمهور شخص اول اجرایی و شخص دوم ایران محسوب می شود و رهبری مقامی بالاتر از ریاست جمهوری است. آیا رهبری به احمدی نژاد اجازه مذاکره و توافق با آمریکا و غرب را نداده است؟ رهبری همواره اعلام کرده اند که به آمریکا و غرب اعتماد ندارند و به مذاکرات خوشبین نیستند اما هیچ گاه نگفتند که به مسوولی اجازه مذاکره و توافق با آمریکا و غرب نمی دهند؛ حتی به مسوولان دولت قبل نیز نگفتند حق مذاکره با آمریکا را ندارند. ایشان در این مورد گفتند: " تصور برخی دولتمردان دولت قبلی و همچنین برخی دولتمردان دولت فعلی این است که اگر ما در قضیه هسته ای، با امریکا مذاکره کنیم، موضوع حل می شود. من هم به دلیل اصرار آنها بر مذاکره درخصوص موضوع هسته ای، گفتم مخالفتی ندارم اما همان موقع هم تاکید کردم که خوشبین نیستم." (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم آذربایجان، 28/11/1392)
4. سیاست "اجازه ندادند و نمی گذارند" خیلی وقت است که منسوخ شده است. معمولا مسوولان ضعیف از این سیاست استفاده می کنند تا کم کاری احتمالی خود را توجیه کنند. مسوولان در چارچوب قانون وظایفی دارند و باید در همان چارچوب عمل کنند و اگر قصد انجام کاری دارند می توانند با اجرای برنامه های جامع آن را انجام دهند. اگر مسوولی نتوانست کاری از پیش ببرد بسیار حقیرانه است که بگوید نگذاشتند و اجازه ندادند. مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با کارگزاران نظام با اشاره به این مساله به مسوولان توصیه هایی کردند: "قدرفرصت برای کار و تلاش و خدمت به مردم را بدانید. نگویید نمی‌گذارند، چرا که این حرف که در دوره‌های قبل نیز گفته می‌شد، قابل قبول نیست و باید با استفاده از امکانات موجود، حتی لحظه‌ای را برای کار و تلاش از دست نداد. (بیانات رهبری در دیدار با مسوولان، 16/4/1393)
5. غیر از مسوولان سابق برخی از حامیان و مسوولان دولت فعلی نیز در اظهارات عجیب خود گفته اند که توسعه ایران در گرو رابطه با غرب به خصوص آمریکاست. اگر همه دولتمردان فعلی با این موضوع موافق باشند بدان معناست که برخی از مسوولان دولتی برای مذاکره و ایجاد رابطه با غرب و آمریکا در حال سبقت گرفتن هستند. مسوولان فعلی هیچ گاه این موضوع را صراحتا اعلام نکرده اند چراکه در صورت صحت این موضوع باید بگوییم تشنه بودن برای رابطه با آمریکا هیچ گاه موجب افزایش عزت کشورمان نمی شود. برخی ها حتی مبانی مذاکره و ایجاد رابطه را هم نمی خواهند رعایت کنند؛ مذاکره عادلانه در شرایطی انجام می شود که با احترام متقابل و شرایط یکسان باشد. وقتی یک طرف مذاکره از موضع قدرت با طرف دیگر سخن می گوید بدان معناست که شرایط عادلانه مذاکره برقرار نشده است و نتیجه آن حفظ منافع برای طرف قدرتمند و از بین رفتن حقوق طرف ضعیف تر خواهد بود. با توجه به این موارد آیا هم اکنون آمریکایی ها با شرایط عادلانه حاضر به مذاکره است یا دوست دارد بیش از پیش ایران را تحت فشار قرار دهد؟ اگر شرایط یکسان برقرار نشده پس چرا برخی از حامیان و مشاوران مسوولان فعلی برای مذاکره و ایجاد رابطه با آمریکا سر و دست می شکنند؟
محسن جندقی
بخش سیاست تبیان
مطالب مرتبط:
نگاهی به بیانات رهبری درباره آرمان فلسطین
