تبیان، دستیار زندگی
از منظر تعلیم آسمانی (اسلام)، نه تنها انسان، بلکه هر موجودی به میزان حیطه وجودی خودداری حق است و انسان که واجد گسترده ترین قلمرو وجودی در این عرصه خاکی است از حقوق بیشتری برخوردار است و چون موجودهای دیگر، مسخر او هستند، مکلف به رعایت حقوق همه آنهاست، پس ح
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

به مستی بعد رفاه دچار نشویم!!

پول

امیرالمۆمنین در کلمات خود نکته‏ای را یاد می‏کند که آن را " سکر نعمت‏ " یعنی مستی ناشی از رفاه می‏نامد که به دنبال خود " بلای انتقام " را می‏آورد، در خطبه 151نهج البلاغه می‏فرماید: «ثم انکم معشر العرب اغراض بلایا قد اقتربت ، فاتقوا سکرات‏ النعمه و احذروا بوائق النقمه، آن گاه شما ای مردم عرب، آماج تیرهای بلاهایی هستید که نزدیک شده است. پس، از مستی نعمت زدگی و رفاه بپرهیزید، و از عواقب شوم کیفر الهی حذر کنید».

در این مقاله به دو توضیح اجمالی دو مقوله در نهج البلاغه می پردازیم:

سکر نعمت در نهج البلاغه

امیرالمۆمنین در کلمات خود نکته‏ای را یاد می‏کند که آن را " سکر نعمت‏ " یعنی مستی ناشی از رفاه می‏نامد که به دنبال خود " بلای انتقام " را می‏آورد، در خطبه 151نهج البلاغه می‏فرماید: «ثم انکم معشر العرب اغراض بلایا قد اقتربت ، فاتقوا سکرات‏ النعمه و احذروا بوائق النقمه، آن گاه شما ای مردم عرب، آماج تیرهای بلاهایی هستید که نزدیک شده است. پس، از مستی نعمت زدگی و رفاه بپرهیزید، و از عواقب شوم کیفر الهی حذر کنید».

آنگاه علی (علیه السلام) شرح مفصلی درباره عواقب متسلسل و متداوم این‏ ناهنجاریها ذکر می‏کند.

در خطبه 187، آینده وخیمی را برای مسلمین پیشگویی‏ می‏کند. می‏فرماید: «ذاک حیث تسکرون من غیر شراب بل من النعمه و النعیم، در آن روزگار نه از میخوارگی بلکه از فرط نعمت و خوشگذرانی مستی می کنید».

آری سرازیر شدن نعمتهای بی‏حساب به سوی جهان اسلام و تقسیم غیر عادلانه‏ ثروت و تبعیضهای ناروا، جامعه اسلامی را دچار بیماری مزمن "دنیا زدگی" و "رفاه زدگی" کرد. علی (علیه السلام) با این جریان که خطر عظیمی برای جهان اسلام بود و دنباله‏اش‏ کشیده شد مبارزه می‏کرد و از کسانی که موجب پیدایش این درد مزمن شدند انتقاد می‏کرد. خودش در زندگی شخصی و فردی درست در جهت ضد آن زندگی‏ها عمل می‏کرد، هنگامی هم که به خلافت رسید در صدر برنامه‏اش مبارزه با همین‏ وضع بود.

از منظر تعلیم آسمانی (اسلام)، نه تنها انسان، بلکه هر موجودی به میزان حیطه وجودی خودداری حق است و انسان که واجد گسترده ترین قلمرو وجودی در این عرصه خاکی است از حقوق بیشتری برخوردار است و چون موجودهای دیگر، مسخر او هستند، مکلف به رعایت حقوق همه آنهاست، پس حقوق در اسلام مختص انسان نیست و بخشی از آنها مربوط به حقوق حیوانات است

حقوق حیوانات در نهج البلاغه

حیوانات از مهم ترین زیست بوم هایی اند که حقوق آنها بیش از هر موجود دیگری توجه مدافعان زیست محیطی را به خود جلب کرده است. در دهه های اخیر، توجه جوامع به این مطلب جلب شده است که فقط انسان ها از حقوق مختلف برخوردار نیستند؛ بلکه تمام آنچه روی زمین وجود دارد مانند کوه ها، دریاها و حیوانات و گیاهان نیز دارای حقوق می باشند. در حالی که اسلام قرن ها پیش با لطافت و دقت تمام به این مسئله مهم پرداخته است.

در متون دینی از حقوق انسان بسیار سخن به میان آمده است. اندک تاملی در نصوص دینی این نکته را به اثبات می رساند که اسلام همه حقوق انسانی، اعم از فردی و اجتماعی آن را تبیین کرده و تنها دینی است که به حقوق انسانها اهمیت ویژه ای داده است.

با توجه به متون دینی به ویژه جوامع روایی حقوق را از یک جهت می توان به دو بخش کلی تقسیم کرد: بخشی مربوط به حقوق موجود غیر عاقل، مانند جماد، گیاه، حیوان است. بخشی دیگر به موجود عاقل، مانند انسان مربوط می شود.

از منظر تعلیم آسمانی (اسلام)، نه تنها انسان، بلکه هر موجودی به میزان حیطه وجودی خودداری حق است و انسان که واجد گسترده ترین قلمرو وجودی در این عرصه خاکی است از حقوق بیشتری برخوردار است و چون موجودهای دیگر، مسخر او هستند، مکلف به رعایت حقوق همه آنهاست، پس حقوق در اسلام مختص انسان نیست و بخشی از آنها مربوط به حقوق حیوانات است.

آری سرازیر شدن نعمتهای بی‏حساب به سوی جهان اسلام و تقسیم غیر عادلانه‏ ثروت و تبعیضهای ناروا، جامعه اسلامی را دچار بیماری مزمن "دنیا زدگی" و "رفاه زدگی" کرد. علی (علیه السلام) با این جریان که خطر عظیمی برای جهان اسلام بود و دنباله‏اش‏ کشیده شد مبارزه می‏کرد و از کسانی که موجب پیدایش این درد مزمن شدند انتقاد می‏کرد. خودش در زندگی شخصی و فردی درست در جهت ضد آن زندگی‏ها عمل می‏کرد، هنگامی هم که به خلافت رسید در صدر برنامه‏اش مبارزه با همین‏ وضع بود

امیر مومنان امام علی (علیه السلام) در روایتی درباره حقوق حیوانات به کارگزار خود سخنی فرمود که به همان در این باب بسنده می شود: در رساندن حیوانات، آن را به دست شبانی بسپار که خیرخواه و مهربان، امین و حافظ که نه سخت گیر و نه ستمکار باشد و نه آن را تند براند و نه حیوان را خسته کند. سپس آنچه از بیت المال جمع آوری شد، برای ما بفرست تادر نیازهایی که خداوند اجازه فرمود مصرف کنیم. هرگاه حیوانها را به دست فردی امین سپردی به او سفارش کن تا میان شتر و نوزادش جدایی نیفکند و شیر آن را ندوشد تا به بچه اش زیانی وارد نشود. در سوار شدن بر شتران عدالت را رعایت کند و حال شتر خسته یا زخمی را که سواری دادن برای او سخت است رعایت کند. آنها را در سر راه به درون آب ببرد و از جاده هایی که دو طرف آن علف زار است، به مسیر بی علف نکشاند و هر چندگاه شتران را فرصت دهد تا استراحت کنند و هرگاه به آب و علف زار رسید مهلت دهد تا علف بخورند و آب بنوشند تا آنگاه که به اذن خداوند بر ما وارد شدند فربه و سرحال باشند؛ نه خسته و مانده و ما براساس رهنمود کتاب و سنت رسول الله (صلی الله علیه و آله) تقسیم کنیم. عمل به دستورهای یاد شده مایه بزرگی پاداش و نیز رشد و هدایت تو خواهد شد ان شاء الله.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش نهج البلاغه تبیان  


منابع:

کتابخانه طهور

سایت راسخون

نهج البلاغه  ـ خطبه 151

نهج البلاغه  ـ خطبه 187

مطالب مرتبط:

آن روی سکه دنیا!

سفارش به داشتن خانه بزرگ سفارش به تجمل نیست؟!

ساده زیستی، مدال افتخار

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.